به وقفيت و دلالت نوشته بر روى كتاب يا ظرف و عدم دلالت نوشته جداگانه ، همانا اطمينان و عدم اطمينان مىباشد كه در فرض اول انسان به صحت نوشته اطمينان مىيابد و در فرض دوم چنين اطمينانى نيست . لذا مرحوم استاد شهيد سيد محمد باقر صدر در حاشيه خود بر منهاج الصالحين تصريح مىكند كه : اگر از نوشته بر روى كتاب يا ظرف ، اطمينان حاصل شود كه غالبا هم چنين است پس حكم به وقفيت آن كتاب يا ظرف مىشود [1] .
2 - يكى ديگر از نقاط ضعف سند آن است كه : احتمال مىرود نويسنده سند در مقام عبث يا تمرين مشق يا امتحان قلم خود بوده است . و در نتيجه در صدد اخبار از واقع نبوده است ، و لذا دلالت سند بر واقع متزلزل مىشود .
3 - يكى ديگر از نقاط ضعف سند آن است كه : ممكن است شخص نويسنده سند را به نحو انشا نوشته باشد و معامله را به نحو كتابت انشا كرده باشد كه چنين سندى فاقد صفت دلالت مىباشد . در اين زمينه مؤلف الوسيط مىگويد :
" خيلى از اوقات اتفاق مىافتد كه متعاملين ، عقد را با كتابت ابرام مىكنند و عقد را به وسيله امضا تمام مىكنند و محكمه استيناف شهر اسيوط حكمى در اين زمينه صادر نموده مبنى بر اين كه عقد به مجرد تدوين و كتابت هر چند كه امضا شده باشد حاصل نمىشود بلكه بايد دليل اثبات كند كه متعاملين با هم تعهد بر امرى نموده و اراده كرده اند كه تعهد معينى را تنفيذ نمايند " [2] .
اين مسأله در فقه نيز مطرح بوده و فقها به نقد و بررسى آن پرداخته اند . عده اى از

[1] منهاج الصالحين 2 : 264 .
[2] الوسيط 2 : 107 .

225