مردم بىسواد بودند و بيشتر اعتماد مردم بر روايت و نقل بود نه بر كتابت . پس از رشد سواد و خواندن و نوشتن در ميان مردم ، و اختراع وسائل چاپ و . . . كتابت در صدر ادله اثبات قرار گرفت و بر شهادت تقدم پيدا كرد .
2 - نقطه قوت ديگر سند آن است كه مىتوان آن را قبل از اثبات و در حين تولد حق براى اثبات حق آماده و معد نمود بدون آن كه منتظر وقت مخاصمه شد لذا آن را دليل " معد " مىنامند . به همين دليل در بسيارى از عقود كه ممكن است قبل از مخاصمه و در حين معامله ، اقدام به كتابت نمود قانون آن را واجب دانسته و حكم به لزوم ثبت معامله به نحو كتابت مىكند . البته اين امر در خصوص اعمال حقوقى ممكن است مانند معامله مستغلات كه در حين معامله ممكن است اقدام به ثبت و كتابت آن نمود ، به خلاف عمل مادى مثل تصادف منجر به خسارت كه گاه اقدام به ثبت آن واقعه غير ممكن است .
3 - نقطه قوت ديگر سند آن است كه احتمال دروغ يا خلاف واقع در شهادت ممكن است چون انسان در معرض دروغ و نسيان مىباشد ، اما اين احتمال در مورد سند راه ندارد .
نقاط ضعف سند :
1 - نقطه ضعف اول سند آن است كه صحت صدور آن از شخص منتسب اليه قابل ترديد است و احتمال جعل در سند امكان پذير مىباشد ، چون نوشته زبان ندارد و به مجرد ارائه سند نمىتوان حكم به صحت انتساب آن نمود ، و اين بر خلاف شهادت ، اقرار و قرائن قانونى يا قضايى كه در آن موارد انتساب آن به منتسب اليه واضح است مثلا در شهادت وقتى كه شاهد در محكمه اقدام به اداى شهادت

223