شخص سالك بايد آنها را مراعات كند . پس ، از براى طهارت صورت و آداب صورتى است كه بيان آنها از وظيفهء اين اوراق خارج است ، و فقهاء مذهب جعفرى اعلى اللَّه كلمتهم و رفع اللَّه درجتهم بيان آن را فرموده‌اند . و امّا آداب باطنيه و طهور باطنى را ما به طور اجمال بيان مىنماييم :
بايد دانست كه چون حقيقت نماز عروج به مقام قرب و وصول به مقام حضور حقّ جلّ و علا است ، براى وصول به اين مقصد بزرگ و غايت قصوى طهاراتى لازم است كه ماوراى اين طهارات است . و خارهاى اين طريق و موانع اين عروج قذاراتى است كه با اتّصاف سالك به يكى از آنها نتواند صعود به اين مرقاة و عروج به اين معراج نمود . و آنچه از قبيل اين قذارات باشد موانع صلوة و رجز شيطان است ، و آنچه معين سالك است در سير و از آداب حضور است شرايط اين حقيقت است . و بر سالك إلى اللَّه لازم است كه در اوّل امر رفع موانع و قذارات كند تا اتّصاف به طهارت و حصول طهور كه از عالم نور است براى او ميسور شود ، و تا تطهير جميع قذارات ظاهريّه و باطنيّه و علنيّه و سرّيّه نشود ، سالك را حظَّى از محضر و حضور نخواهد بود .
پس ، اوّلين مراتب قذارات ، قذارات آلات و قواى ظاهريّهء نفس است به لوث معاصى و قذارات نافرمانى حضرت ولىّ النّعم ، و اين دام صورى ظاهرى ابليس است . و انسان تا در اين دام مبتلا است ، از فيض محضر و حصول قرب الهى محروم است . و كسى گمان نكند كه بدون تطهير ظاهر مملكت انسانيّت مىتوان به مقام حقيقت انسانيّت نايل شود يا مىتواند تطهير باطن قلب نمايد ، [ كه ] اين غرورى است شيطانى و از حيله هاى بزرگ ابليس است ، زيرا كه كدورات و ظلمتهاى قلبى با معاصى ، كه غلبهء طبيعت بر روحانيّت است ، افزوده مىشود ، و تا سالك فتح مملكت ظاهر نكند ، از فتوحات باطنيّه ، كه مقصد بزرگ است ، بكلَّى محروم است و راهى به سعادت براى او گشوده نگردد . پس يكى از موانع بزرگ اين سلوك قذارات معاصى است كه با آب پاك و پاكيزهء توبهء نصوح بايد آن را تطهير كرد .
و بايد دانست كه تمام قواى ظاهريّه و باطنيّه را كه حقّ تعالى به ما عنايت

56