يكون إلى مكان اقرب منه إلى مكان . [1] و قول حضرت امام على نقى عليه السلام : و اعلم ، انّه اذا كان في السّماء الدّنيا فهو كما هو على العرش . و الأشياء كلَّها له سواء علما و قدرة و ملكا و احاطة . [2] و با اين كه مالكيّت ذات مقدّسش به همهء اشياء و همهء عوالم على السواء است ، معذلك در آيهء شريفه مىفرمايد : مالِكِ يَوْمِ الدّين 1 : 4 . اين اختصاص ممكن است براى اين باشد كه « يوم الدّين » يوم الجمع است ، از اين جهت ، مالك « يوم الدّين » كه يوم الجمع است مالك ايّام ديگر كه متفرّقات است مىباشد ، و المتفرّقات في النّشئة الملكيّة مجتمعات في النّشئة الملكوتيّة . [3] و يا براى آن است كه ظهور مالكيّت و قاهريّت حق تعالى مجده در « يوم الجمع » كه يوم رجوع ممكنات است به باب اللَّه و صعود موجودات بفناء اللَّه است مىباشد .
و تفصيل اين اجمال به طورى كه مناسبت با اين رساله است ، آن است كه تا نور وجود و شمس حقيقت در سير تنزّلى و نزول از مكامن غيب به سوى عالم شهادت است ، رو به احتجاب و غيبت است ، و به عبارت ديگر ، در هر تنزّلى تعيّنى است و در هر تعيّن و تقيّدى حجابى است . و چون انسان مجمع جميع تعيّنات و تقيّدات است ، محتجب به تمام حجب هفتگانهء ظلمانيّه و حجب هفتگانهء نوريّه ، كه آن ارضين سبع و سموات سبع به حسب تأويل است ، مىباشد ، و شايد ردّ به « اسفل السّافلين » نيز عبارت از احتجاب به جميع انواع حجب باشد . و از اين احتجاب شمس وجود و صرف نور در افق تعيّنات ، به « ليل » و « ليلة القدر » تعبير مىتوان نمود . و مادامى كه انسان در اين

[1] - « هيچ جايى خالى از او نيست و هيچ جايى او را در خود نگيرد و به جايى نزديكتر از جاى ديگر نيست » . . اصول كافى ، ج 1 ، ص 170 ، « كتاب التوحيد » ، « باب الحركة و الانتقال » ، حديث 3 . .
[2] - « و بدان كه هنگامى كه او در آسمان دنياست همان گونه است كه بر عرش جاى دارد و همه چيز در برابر قدرت و مالكيت و احاطهء او يكسان است . » منبع پيشين ، حديث 4 . .
[3] - « پراكنده هاى عالم ملك در عالم ملكوت مجتمعاند . » .

271