كه از شئون نفس است ، مثل ايجاد صور ذهنيه كه قبض و بسطش تا اندازه اى در تحت ارادهء نفس است ، نيز نيست . و از قبيل مالكيّت عوالم عقليّه ما دون خود را نيز نيست ، گر چه آنها متصرّف هم در اين عوالم به اعدام و ايجاد باشند ، زيرا كه تمام دار تحقق امكانى ، كه ذلّ فقر در ناصيهء آنها ثبت است ، محدود به حدود و مقدّر به قدر مىباشند و لو به حد ماهيّتى ، و هر چه محدود به حدّ باشد ، با فعل خود به قدر محدوديّتش بينونت عزلى دارد و احاطهء قيّومى حقّانى ندارد ، پس تمام اشياء به حسب مرتبهء ذات خود با منفعلات خود متباين و متقابل مىباشند ، و به همين جهت احاطهء ذاتيّه قيّوميّه ندارند .
و اما مالكيّت حق تعالى كه به اضافهء اشراقيّه و احاطهء قيّوميّه است ، مالكيّت ذاتيّهء حقيقيّهء حقّه است كه به هيچ وجه شائبهء تباين عزلى در ذات و صفاتش با موجودى از موجودات نيست . و مالكيّت آن ذات مقدّس به همه عوالم على السّواء [ است ] ، بدون آن كه با موجودى از موجودات به هيچ وجه تفاوت كند يا به عوالم غيب و مجرّدات محيطتر و نزديكتر باشد از عوالم ديگر ، چه كه آن مستلزم محدوديّت و بينونت عزلى شود و ملازم با افتقار و امكان شود ، تعالى اللَّه عن ذلك علوّا كبيرا . چنانچه اشاره به اين معنى ممكن است باشد قول خداى تعالى : نَحْنُ اقْرَبُ الَيه مِنْكُمْ 56 : 85 [1] و نَحْنُ اقْرَبُ الَيْه مِنْ حَبْلِ الوَريد 50 : 16 . [2] و الله نوُرُ السَّمواتِ وَالارْض 24 : 35 . [3] وَهُوَ الَّذى في السَّماءِ اله وَفي الارْضِ اله 43 : 84 . [4] و لَه مُلْكُ السَّمواتِ وَالارْض 85 : 9 . [5] و قول رسول خدا از قرار منقول : لو دلَّيتم بحبل إلى الارضين السّفلى ، لهبطتم على اللَّه . [6] و قول حضرت صادق در روايت كافى : فلا يخلو منه مكان ، و لا يشتغل به مكان ، و لا

[1] - « ما از شما به او نزديكتريم . » ( واقعه - 85 ) .
[2] - « ما از رگ گردن به او نزديكتريم . » ( ق - 16 ) .
[3] - پاورقى 283 . .
[4] - پاورقى 284 . .
[5] - « او راست ملك آسمانها و زمين . » ( بقره - 107 ) .
[6] - پاورقى 129 . .

270