رسول خدا صلَّى اللَّه عليه و آله است براى بيدار كردن مسلمين از خواب غفلت و بر انگيختن آنها است براى مجاهدت في سبيل اللَّه و تنفيذ كلمهء حق و اماتهء باطل .
و يكى ديگر از مطالب قرآن شريف ، بيان قوانين ظاهر شريعت و آداب و سنن الهيّه است ، كه در اين كتاب نورانى كليّات و مهمات آن ذكر شده . و عمده در اين قسم دعوت به اصول مطالب و ضوابط آن است ، مثل باب صلاة ، و زكات ، و خمس ، و حجّ ، و صوم ، و جهاد ، و نكاح ، و ارث ، و قصاص ، و حدود ، و تجارت ، و امثال آن . و چون اين قسم ، كه علم ظاهر شريعت است ، عامّ المنفعه و براى جميع طبقات از حيث تعمير دنيا و آخرت مجعول است و تمام طبقات مردم از آن به مقدار خود استفادت كنند ، از اين جهت در كتاب خدا دعوت به آن بسيار است و در احاديث و اخبار نيز خصوصيّات و تفاصيل آنها به حدّ وافر است و تصانيف علماء شريعت در اين قسمت بيشتر و بالاتر از ساير قسمتها است .
و يكى ديگر از مطالب قرآن شريف ، احوال معاد و براهين بر اثبات آن ، و كيفيّت عذاب و عقاب و جزا و ثواب آن ، و تفاصيل جنّت و نار و تعذيب و تنعيم . و در اين قسمت حالات اهل سعادت و درجات آنها از اهل معرفت و مقرّبين و از اهل رياضت و سالكين و از اهل عبادت و ناسكين ، و همين طور حالات و درجات اهل شقاوت از كفّار و محجوبين و منافقين و جاحدين و اهل معصيت و فاسقين مذكور است . ولى آنچه به حال عموم بيشتر فايده داشته بيشتر مذكور و با صراحت لهجه است ، و آنچه براى يك طبقهء خاصّه مفيد است ، به طريق رمز و اشاره مذكور است ، مثل و رِضْوانٌ مِنَ الله اكْبَر 9 : 72 [1] و آيات لقاء اللَّه براى آن دسته . و مثل كَلا انَّهُمْ عَنْ رَبِّهِمْ يَوْمَئِذٍ لَمَحْجُوبُونَ 83 : 15 . [2] براى دستهء ديگر . و در اين قسمت ، يعنى در قسم تفصيل معاد و رجوع إلى اللَّه ،

[1] - « رضايت خدا بزرگتر است . » ( توبه - 72 ) .
[2] - « بتحقيق ، آنان در آن روز از پروردگارشان محجوباند . » ( مطفّفين - 15 ) .

190