شيطان به مرافقت ملكوتيّين بلكه به وصول به مقام قرب و حصول مرتبهء لقاء اللَّه كه اعظم مقاصد و مطالب اهل اللَّه است . و از اين جهت ، اين كتاب كتاب دعوت به حق و سعادت است و بيان كيفيّت وصول بدين مقام است ، و مندرجات آن اجمالا آن چيزى است كه در اين سير و سلوك الهى مدخليّت دارد و يا اعانت مىكند سالك و مسافر إلى اللَّه را . و به طور كلى يكى از مقاصد مهمّهء آن ، دعوت به معرفت اللَّه و بيان معارف الهيّه است از شئون ذاتيّه و اسمائيّه و صفاتيّه و افعاليّه ، و از همه بيشتر در اين مقصود ، توحيد ذات و اسماء و افعال است كه بعضى از آن به صراحت و بعضى به اشارت مستقصى مذكور است .
و بايد دانست كه در اين كتاب جامع الهى به طورى اين معارف ، از معرفة الذّات تا معرفة الافعال ، مذكور است كه هر طبقه به قدر استعداد خود از آن ادراك مىكنند ، چنانچه آيات شريفهء توحيد ، و خصوصا توحيد افعال ، را علماء ظاهر و محدّثين و فقها رضوان اللَّه عليهم طورى بيان و تفسير مىكنند كه بكلَّى مخالف و مباين است با آنچه اهل معرفت و علماء باطن تفسير مىكنند ، و نويسنده هر دو را در محل خود درست مىداند ، زيرا كه قرآن شفاى دردهاى درونى است و هر مريض را به طورى علاج مىكند . چنانچه كريمهء هُوَ الاوّلُ وَالآخِرُ وَالظَّاهِرُ وَالباطِن . 57 : 3 [1] و كريمهء الله نورُ السَّمواتِ وَالارْض 24 : 35 [2] و كريمهء هُوَ الَّذى فِى السَّماءِ اله وَفيِ الارْضِ اله 43 : 84 . [3] و كريمهء هُوَ مَعَكُمْ 57 : 4 . [4] و كريمهء اينما تُوَلَّوُا فَثَمَّ وَجْه الله 2 : 115 [5] إلى غير ذلك در توحيد ذات ، و آيات كريمهء آخر سورهء « حشر » و غير آنها در توحيد صفات ، و كريمهء وَما رَمَيْتَ اذْ رَمَيْتَ وَلكِنَّ الله

[1] - پاورقى 127 . .
[2] - « خداوند نور آسمانها و زمين است . » ( نور - 35 ) .
[3] - « اوست كسى كه در آسمان خداست و در زمين خداست . » ( زخرف - 84 ) .
[4] - « او با شماست . . . » ( حديد - 4 ) .
[5] - « به هر سو رو كنيد ، آنجا روى خداست . » ( بقره - 115 ) .

185