تصفيه بكلَّى دور و از توحيد مهجورى . تمام رياهاى افعاليّه و اكثر رياهاى قلبيّه از نقصان توحيد افعالى است . آن كه مردم ضعيف بى چارهء بيكاره را مؤثر در دار تحقّق مىداند و متصرّف در مملكت حق مىشمارد ، از كجا مىتواند خود را از جلب قلوب آنها بى نياز داند و عمل خود را از شرك شيطان تصفيه و تخليص كند ؟ تو سر چشمه را بايد صافى كنى تا آب صافى از آن بيرون آيد ، و الا با سرچشمهء گل آلود توقّع صفاى آب نداشته باش . تو اگر قلوب بندگان خدا را در تحت تصرّف حق بدانى و معنى « يا مقلَّب القلوب » را به ذائقهء قلب بچشانى و به سامعهء قلب برسانى ، خود با اين همه ضعف و بيچارگى در صدد صيد قلوب بر نيايى . و اگر حقيقت بيده ملكوت كلّ شيء و له الملك و بيده الملك را به قلب بفهمانى ، از جلب قلوب بى نياز شوى ، و به قلوب ضعيفهء اين مخلوق ضعيف خود را محتاج ندانى ، و غناى قلبى براى تو رخ دهد . تو در خود حسّ احتياج كردى و مردم را كار گشا دانستى ، پس محتاج به جلب قلوب شدى ، و خود را به قدس فروشى متصرّف در قلوب انگاشتى ، پس محتاج به ريا شدى ، اگر كار گشا را حق مىديدى و خود را نيز متصرّف در كون نمىديدى ، بدين شركها احتياج پيدا نمىكردى .
اى مشرك مدّعى توحيد و اى ابليس در صورت آدمزاده ، تو اين ارث را از شيطان لعين بردى كه خود را متصرّف مىبيند و فرياد لاغوينّهم [1] مىزند .
آن بدبخت و شقىّ در حجابهاى شرك و خودبينى است ، و آنان كه عالم و خود را مستقل دانند نه مستظلّ و متصرّف دانند نه مملوك ، از شيطنت ابليس ارث برده‌اند . از خواب گران برآى ، و به قلب خود برسان آيات شريفهء كتاب الهى و صحيفهء نورانى ربوبى را ، اين آيات با عظمت براى بيدار كردن من و تو فرو فرستاده شده ، و ما جميع حظوظ خود را منحصر به تجويد و صورت آن كرديم و از معارف آن غفلت ورزيديم تا شيطان بر ما حكومت كرد و حكمفرما شد و در تحت سلطهء شيطان واقع شديم .

[1] - پاورقى 249 . .

172