عمل خود را موافق با احتياط و خود را مبالى به دين مىدانند . مثلا ، در باب وضو اخبارى كه وضوى رسول خدا را بيان كرده‌اند متواتر است . على الظاهر ، حضرت رسول صلَّى اللَّه عليه و آله يك مشت [ آب ] به صورت مىزدند و يك مشت به دست راست و يك مشت به دست چپ . [1] و اجماع فقهاء اماميّه قائم است على التّحقيق كه اين وضوء صحيح است . و ظاهر كتاب خدا نيز همين است . در شستن دوم ، بلكه غرفهء دوم ، بعضى اشكال كردند ، ولى غرفهء دوم ، بلكه شستن دوم نيز ، ضرر ندارد ، گرچه در استحبابش كلامى است . وليكن شستن سوم بدعت و مبطل وضوء است بلا اشكال روايتا و فتوى . اكنون عملى وسواسى بيچاره را ببين كه به بيست غرفه كه هر يك از آن غرفه ها فرا مىگيرد تمام دست را و غسلهء تامّه محسوب مىشود اكتفا نمىكند ، در اين صورت وضوئش بى اشكال باطل است . اين بدبخت ضعيف العقل اين عمل را كه از اطاعت شيطان و وسوسهء او بجا آورده صحيح مىداند و موافق احتياط ، آن وقت عمل سايرين را باطل مىشمارد .
اكنون وجه صدق حديث شريف كه او را بى عقل شمرده است معلوم مىشود . كسى كه عمل مخالف با عمل رسول خدا را صحيح بداند و عمل موافق با آن حضرت را باطل بداند ، يا از دين خدا خارج است يا بى عقل . و چون اين بيچاره از دين خارج نيست ، پس بى عقل است و مطيع شيطان و مخالف رحمن .
و براى علاج اين مصيبت و داء عضال چاره اى نيست جز آن كه قدرى تفكَّر كند در اين امور كه ذكر شد و مقايسه كند عمل خود را با عمل نوع متديّنين و علماء و فقهاء رضوان اللَّه عليهم ، و اگر خود را مخالف با آنها ديد ارغام انف شيطان كند و بى اعتنائى به آن پليد نمايد . و چند مرتبه كه شيطان وسوسه كرد كه عملت باطل است ، جواب دهد كه اگر عمل همهء فقهاء امّت باطل شد ، عمل من نيز باطل باشد . اميد است چندى كه مخالفت شيطان نمود و در ضمن

[1] - از جمله فروع كافى ، ج 3 ، ص 24 ، « كتاب الطهارة » ، « باب صفة الوضوء » . .

159