إسم الكتاب : آداب نماز ( فارسي ) ( عدد الصفحات : 399)

مقام دوم ، مرتبهء قواى ظاهره و باطنه كه جنود ملكيّه و ملكوتيّهء نفس است كه محل آنها ارض طبيعت انسان است كه اين بنيه و كالبد باشد . و سالك را در اين مقام ادب آن است كه به باطن قلب بفهماند كه ارض طبيعت خود مسجد ربوبيّت است و سجده گاه جنود رحمانيّه است ، پس ، مسجد را به قاذورات تصرّف ابليس پليد ننمايد و جنود الهيّه را در تحت تصرّف ابليس قرار ندهد تا ارض طبيعت به شروق نور ربّ روشن گردد و از ظلمت و كدورت بعد از ساحت ربوبيّت بيرون آيد . پس ، قواى ملكيّه و ملكوتيّهء خود را معتكف در مسجد بدن داند ، و با بدن به نظر مسجديّت معامله كند ، و با قوا به نظر عكوف بفناء اللَّه رفتار نمايد . و در اين مقام تكليف سالك بيشتر است ، زيرا كه تنظيف مسجد و طهارت آن نيز به عهدهء خودش است ، چنانچه آداب معتكفان در اين مسجد را نيز خود متكفّل است .
و مقام سوّم ، نشئهء غيبيّهء قلبيهء سالك است كه محلّ آن ، بدن برزخى غيبى نفس است كه به انشاء و خلاقيّت خود نفس پيدا شود . و سالك را در اين مقام ادب آن است كه به خود بچشاند كه اين مقام با مقامات ديگر بسيار متفاوت است و حفظ اين مقام از مهمّات سلوك است ، زيرا كه قلب امام معتكفان درگاه است و با فساد او همهء آنها فاسد شوند - اذا فسد العالم فسد العالم . [1] قلب عالم عالم صغير است ، و عالم قلب عالم كبير است . و در اين مقام تكليف سالك بيشتر گردد از آن دو مقام ، زيرا كه بناى مسجد نيز به خودش تكليف شده ، و ممكن است خداى نخواسته مسجدش مسجد ضرار و كفر و تفريق بين مسلمين باشد ، و در چنين مسجد عبادت حق جايز نباشد و تخريب آن لازم باشد . و چون سالك مسجد ملكوتى الهى را با دست تصرّف رحمانى و يد ولايت مأبى تأسيس كرد و خود آن مسجد را از جميع قذارات و

[1] - « چون دانشمند فاسد گردد ، جهان تباه مىشود . » در غرر الحكم ، ج 7 ، ص 269 ، بدين عبارت آمده است : « زلَّة العالم تفسد العالم » . .

103