قرار داده - تقرّب به قلب و سرّ و روح . پس ، كسى كه به حق نزديك شد ، از غير حقّ بعيد شود ، چنانچه سجده در ظاهر حاصل نشود مگر به موارات از همهء اشياء و احتجاب از هر چه چشم آن را ببيند ، همين طور امر باطن . پس ، كسى كى قلبش متعلَّق به غير حق شود در نماز ، به آن چيز نزديك ، و از آنچه كه حق اراده فرموده بعيد شود ، چنانچه حق فرمايد كه : ما قرار نداديم براى يك نفر دو قلب . [1] و رسول خدا فرمود كه خداى تعالى فرمود كه من اطلاع بر قلب بنده اى كه در آن حبّ اخلاص براى طاعت من و به دست آوردن رضاى من است پيدا نكنم ، مگر آن كه خودم متولَّى تمشيت امور او شوم و تدبير كارهاى او فرمايم . و كسى كه به غير من مشتغل باشد ، از استهزاء كنندگان محسوب است و اسم آن در ديوان زيانكاران مكتوب شود . » فصل سوم در حديث است كه چون نازل شد : فَسَبِّحْ بِاسْمِ رَبِّكَ الْعَظيم 56 : 74 ، [2] رسول خدا فرمود : « اين را در ركوع قرار دهيد . » و چون نازل شد قول خداى تعالى : سَبِّحِ اسْمَ رَبِّكَ الاعْلى 87 : 1 ، [3] فرمود : « اين را در سجود خود قرار دهيد . » [4] و در حديث شريف كافى است كه : « اول اسمى را كه خداوند براى خود اتّخاذ فرمود » العلىّ « و » العظيم « بود . » [5] و شايد « العلىّ » اول در اسماء ذاتيّه باشد ، و « العظيم » اول در اسماء صفاتيّه .
و بدان كه در سجود ، چون ساير اوضاع صلاتى ، هيئتى و حالى و ذكرى

[1] - ( احزاب - 4 ) .
[2] - « پس نام پروردگار بزرگ خود را تسبيح گوى . » ( واقعه - 74 ) .
[3] - « نام برتر پروردگارت را تسبيح گوى . » ( اعلى - 1 ) .
[4] - مجمع البيان ، ج 9 ، ص 224 . در ذيل آيهء 74 سورهء « واقعه » . .
[5] - اصول كافى ، ج 1 ، ص 153 ، « كتاب التوحيد » ، « باب حدوث الاسماء » ، حديث 2 . .

359