( ترجمه مؤلف ) مؤلف كتاب تبصره جمال الدين حسن بن يوسف بن على بن مطهر حلى ره مشهورتر از آن است كه به وصف او حاجت باشد چنان كه سيد مصطفى تفرشى در رجال خود گويد به خاطرم مىرسد كه صفت او نگويم چون كتاب من گنجايش ذكر علوم و تصانيف و فضائل و محامد او ندارد و هر كمال نيكو و فضيلتى كه مردم كسى را بدان بستايند علامه فوق همه است انتهى و به راستى بايد گفت پس از أئمه معصومين عليهم السلام در شيعه عالمى به بزرگى او نيامد بلكه در ميان أهل سنت نيز مانند او نمىشناسيم امام فخر رازى در احاطه معلوم ضرب المثل است چنان كه گفتند :
گر كسى از علم با تمكين بدى * فخر رازى راز دار دين بدى اما چون علامه حلى را با او قياس كنيم وسعت علم او بسيار از فخر رازى بيشتر است با اين مزيت كه علامه به دقت حقائق هر علم را يافته و اما فخر رازى ألفاظ و اصطلاحات از حفظ كرده است و در معنى مردد مانده است و تشكيك كرده ، علامه را در فقه بايد با سيد مرتضى و شيخ طوسى قياس كرد و در حكمت با خواجه نصير الدين طوسى و در رياضى همسر أبو ريحان بيرونى شمرد و در تحقيق عقلى و تنبه قرين ارسطو و در هر فن قرين بزرگترين مرد آن فن پس بىشبهه بزرگترين علماى اسلام است از سنى و شيعه گر چه به فقه تبرز داشت اما أهل دقت دانند كه استادى او در هيچ فن كمتر از فقه نبود و يكى از افتخارات عرب و شرف امت اسلام است تولد او در 19 رمضان سال 648 و رحلتش 11 محرم 726 هجرى است .

4