و مزابنه گويد و از اين حكم مستثنى شده است آن كه كسى درخت خرما در خانه ديگرى داشته باشد و آمد و شد او پيوسته براى رسيدگى درخت موجب زحمت صاحب خانه باشد جائز است صاحب خانه ميوه آن را بخرد به مقدارى معين و گويد آن چه تو توقع دارى از اين درخت عايد تو شود مىدهم تا تو سر زده به خانه من نيايى و آن را عريه گويند بر وزن زكيه و ظاهرا درخت ديگر غير خرما نيز همين حكم داشته باشد جائز است ميوه يا سبزى و كشت كه ميان دو تن يا چند تن مشترك است يكى سهم ديگران را قبول كند به مقدار معين از آن و ربا نيست چون مبادله و معاوضه نيست بلكه شبيه قسمت است و قسمت را بيع نگويند و نوعى خاص از معامله مالى است كه به شرع ثابت شده و بعضى علما گويند صلح است و الله العالم و بهر حال اگر آفت رسد تحمل ضرر بر قبول كننده واجب نيست .
و جائز است كسى كه از كنار درخت خرمائى مىگذرد و عمدا براى خوردن از آن سوى درخت نرفته به قدر حاجت بخورد اما زيان نرساند و همراه نبرد چون قرينه و شاهد حال بر رضاى صاحب درخت دلالت دارد و اگر بالفرض شاهد بر رضا نباشد جائز نيست و درخت خرما با غير آن فرق ندارد .

288