امور حسبيه در دولت اسلام بدين نام ادارهء بوده وظيفه آن منع از مناهى در ادارهء حسبه براى هر يك از اصناف خلق مامورانى بودند بصير در فن خويش كه راه حيله آنها را مىدانستند و وسائل داشتند براى كشف و آزمايش غش و تدليس و گاه قضاة و امرا را نهى از منكر مىكردند و تفصيل آن را در حاشيه كتاب وافى نوشته‌ايم ( اول كتاب جهاد ) و خواننده از دقت محتسبان و ادارهء حسبيه در دولت اسلام در شگفت مىماند چون كه همه نكات صحى و غير آن را رعايت مىكردند بارى امور حسبيه از توابع امر بمعروف و نهى از منكر است و اهل سنت در آن كتابها نوشته‌اند اما در مذهب شيعه تصنيفى نيافتم ما وردى گويد حسبه واسطه است بين قضا و مظالم . قضا در زمان ما كار عدليه است و مظالم از وظائف نظميه و حسبه غالبا راجع به شهردارى ( بلديه ) . و در حديث از امير المؤمنين عليه السلام است كه واجب است امام را كه عالم فاسق و طبيب جاهل و مكارى بىسرمايه را باز دارد و ممنوع سازد

226