مىرسد اين حكم عام باشد و شامل زمان غيبت هم بشود و مانند ساير شرائط ذمه نيست و فقها گويند اهل ذمه در حجاز سكنى نگزينند و در حرم مكه عبور نكنند و حرم در حكم مسجد الحرام است .
كافر ذمى كه به شرائط امام عليه السلام عمل نكند امام عليه السلام مىتواند با او جهاد كند تا قهرا ملتزم شود و از شرائط ذمه تخلف نكند صنف دوم از كسانى كه با آنها جهاد بايد كرد كفارند غير يهود و نصارى و مجوس . از آنان غير اسلام پذيرفته نمىشود هر چند جزيه قبول كنند و دمى يعنى رعيت حكومت اسلام نمىشوند در جهاد ابتدا به كفارى بايد كرد كه به شهر امام نزديكترند و آنها كه خطرناكتر باشند . آغاز جنگ وقتى مجاز است كه آنها را دعوت به اسلام كنند اگر نپذيرفتند جنگ توان كرد .
اگر چه با كفار غير كتابى عقد ذمه نمىتوان بست اما عهد صلح جائز است اگر امام مصلحت داند و آنها را معاهد گويند و در اين صورت موافق عهدى كه بسته‌اند مال و جانشان محفوظ

211