إسم الكتاب : الجمل والعقود في العبادات ( عربي - فارسي ) ( عدد الصفحات : 416)

محاربين [1] كليهء كسانى هستند كه در بيابان يا در دريا ، در سفر يا در حضر به روى مردم اسلحه بكشند و مىتوان با چنين كسانى بعنوان دفاع از جان و مال خود جنگ كرد . و چنانچه نبرد به كشتن اين اشخاص منتهى گردد بر دفاع كننده گناهى

[1] - عنوان محاربين و حكم آنان از آيه 33 و 34 سوره مائده گرفته شده است : * ( إِنَّما جَزاءُ الَّذِينَ يُحارِبُونَ الله وَرَسُولَه وَيَسْعَوْنَ فِي الأَرْضِ فَساداً أَنْ يُقَتَّلُوا أَوْ يُصَلَّبُوا أَوْ تُقَطَّعَ أَيْدِيهِمْ وَأَرْجُلُهُمْ مِنْ خِلافٍ أَوْ يُنْفَوْا مِنَ الأَرْضِ ذلِكَ لَهُمْ خِزْيٌ فِي الدُّنْيا وَلَهُمْ فِي الآخِرَةِ عَذابٌ عَظِيمٌ إِلَّا الَّذِينَ تابُوا مِنْ قَبْلِ أَنْ تَقْدِرُوا عَلَيْهِمْ فَاعْلَمُوا أَنَّ الله غَفُورٌ رَحِيمٌ ) * . براى محارب در اين آيه چهار عقوبت بر سبيل ترديد معين شده : كشتن ، دار كشيدن ، قطع دست و پا بر خلاف هم و نفى و تبعيد از بلد و به لحاظ اجمال آيه ، از صدر اسلام همواره بين فقها و پيشوايان اسلام اختلاف بوده كه آيا اجراء اين حدود بر سبيل تخيير است يا ترتيب . كما اين كه در كيفيت و مورد تخيير و ترتيب نيز اختلاف است به گفته مؤلف در خلاف ج 2 ص 478 صحابه و فقها ( طبقه بعد از تابعين ) قائل به ترتيب و تابعين ، قائل به تخيير هستند . به اين كيفيت كه : مالك مىگويد : اگر محارب كسى را بكشد حتما بايد كشته شود : يا با حربه و يا بدار ، و اگر مالى را بگيرد و كسى را نكشد امام مخير است بين كشتن و دار كشيدن يا قطع دست و پاى او ، و اگر فقط مردم را بترساند و راه را قطع كند امام مخير بين چهار عمل مذكور است بدين طريق كه اگر محارب صاحب رأى و اهل تدبير و نقشه باشد بايد كشته يا دار كشيده شود و اگر صاحب رأى نباشد اما نيرومند باشد فقط حكم قطع در باره اش اجرا مىشود و اگر اهل رأى و قدرت نباشد به كتك زدن و تبعيد اكتفا مىشود . ابو حنيفه و عده اى ديگر مىگويند : اين عقوبتها هر كدام مرتب بر جنايت مناسب خود است : قتل مخصوص به قاتل ، قطع دست و پا ، مربوط به اخذ اموال و نفى بلد ، راجع به ايجاد ناامنى و قطع طريق است . برخى هم امام را در همه اين احوال مخير بين اجراء عقوبتهاى مذكور مىدانند . مؤلف ، در خلاف ( محل مذكور ) مىگويد : هر جاى قرآن ، تخيير آمده از حكم سبك تر ابتدا شده و هر جا ترتيب آمده ، از تكليف سنگينتر مانند آيه فوق كه از قتل و صلب شروع شده و اين خود دليل بر لزوم رعايت ترتيب است . روايات اهل بيت نيز بسيار اختلاف دارد و به همين جهت برخى از علماى شيعه ، مانند مفيد ، سلار ، ابن ادريس و علامه در يك قول خود تخيير ، و مولف ، و عده اى از جمله علامه در قول ديگر ترتيب را بر گزيده اند كيفيت ترتيب نيز نزد ايشان به لحاظ اختلاف روايات مختلف است .

375