< فهرس الموضوعات > فصل 3 در احكام طاغيان و سركشان < / فهرس الموضوعات > فصل 3 در احكام طاغيان و سركشان [1] كسى كه با امام عادل [2] نبرد كند ياغى و سركش است و جهاد با او بر كليهء كسانى كه امام آنان را بسيج دهد واجب مىباشد . و جز به فرمان امام ، جنگ كردن با اين گروه روا نيست و چون با ايشان به نبرد برخيزند از آنان دست برندارند و از جنگ روى گردان نشوند تا آن هنگام كه آن گروه به حق باز گردند .

[1] قيام كنندگان با شمشير در كشور اسلام سه دسته اند : اول ، مرتدين يعنى كسانى كه از اسلام برگشته اند و بر عليه اسلام به شمشير دست برده اند و معمولا فقها احكام ارتداد را در كتاب حدود بعنوان حد مرتد متعرض مىشوند اما كسانى كه فقط از جهت خوددارى از پرداخت زكات به امام ، قيام كنند و به اصل اسلام پايبند باشند مانند بسيارى از اهل رده در خلافت ابى بكر محل بحث است كه آيا مرتد شمرده مىشوند يا خير ؟ مؤلف در خلاف ص 427 از اماميه و شافعى عدم ارتداد و از ابى حنيفه ارتداد اين گروه را نقل فرموده است . دوم ، بغاة يعنى طاغيان اين لفظ از بغى بمعنى ستم ، عصيان ، تمرد از اطاعت و فساد آمده و مراد كسانى است كه بر امام وقت خروج كنند مانند اهل جمل و نهروان و صفين . بنا بقول بعضى از فقها در اين دسته چند شرط معتبر است : 1 - كثرت عدد به حدى كه متفرق كردن ايشان به تجهيز لشكر نياز داشته باشد . 2 - اين كه نزد خود تأويل و مجوزى براى قيام و شبه اى در اطاعت از حكومت ، داشته باشند . 3 - از قبضهء امام و حيطهء اقتدار وى خارج باشند و در صورت فقدان اين شروط ، در زمره دسته سوم يعنى محاربين شمرده مىشوند رك . حاشيهء شرح لمعه ج 1 ص 191 بنقل از مسالك . سوم ، محاربين يا قطاع طريق و اينان آن دسته هستند كه سر راه بر مردم بگيرند و به روى آنان شمشير بكشند . بنا بر اين ، مرتد خارج بر اسلام و ياغى ، خارج بر امام و محارب ، خارج بر مردم است .
[2] - مراد از امام عادل ، همانطور كه در حاشيه 2 ص 365 گفته شد . نزد شيعه امام معصوم و نزد اهل سنت مطلق خليفه و فرمان رواست .

373