< فهرس الموضوعات > كتاب جهاد ، 4 فصل < / فهرس الموضوعات > كتاب جهاد [1] جهاد يكى از واجبات و فرائض اسلام است و وجوب آن بر سبيل واجب كفائى است كه هر گاه برخى از مردم به آن قيام كنند از بقيه ساقط است .
وجوب جهاد ، مشروط به هفت شرط است : 1 - ذكوريت . 2 - بلوغ 3 - داشتن عقل سالم . 4 - صحت بدن . 5 - آزاد بودن . 6 - پير عاجز از حركت

[1] اين كلمه ، در اصل بمعنى كوشش و تلاش و بذل وسع در راه نيل به مطلوب است . و نظر به اين كه قرآن ، مكررا مردم را به مجاهدت با مال و جان در راه خدا ترغيب فرموده كلمهء جهاد ، شرعا بمعنى بذل نفس و مال براى اعتلاى كلمهء اسلام و جنگ در راه نشر مذهب به كار مىرود كما اين كه گاهى به جاى آن ، كلمهء قتال ، و احيانا كلمهء سير استعمال مىشود و برخى از فقها از جمله مولف در كتاب خلاف ج 2 ص 500 عنوان كتاب جهاد را « كتاب السير » قرار داده است به اين جهت كه معمولا نبرد ، مستلزم سير در ارض است و محمد بن حسن شيبانى شاگرد معروف ابو حنيفه كتابى به نام السير الكبير در باره احكام جنگ و بطور كلى روابط بين المللى اسلام نگاشته و سرخسى متوفاى حدود 483 آن كتاب را شرح كرده است . اين كتاب از لحاظ قانون روابط بين المللى حائز كمال اهميت است . جهاد : يكى از اركان و دعائم اسلام است و در اوائل هجرت ، طى آيهء 39 و 40 از سورهء حج تشريع گرديده و آن آيه اين است : * ( أُذِنَ لِلَّذِينَ يُقاتَلُونَ بِأَنَّهُمْ ظُلِمُوا وَإِنَّ الله عَلى نَصْرِهِمْ لَقَدِيرٌ . الَّذِينَ أُخْرِجُوا مِنْ دِيارِهِمْ بِغَيْرِ حَقٍّ إِلَّا أَنْ يَقُولُوا رَبُّنَا الله ) * . . الخ . از اين دو آيه صريحا بدست مىآيد كه اصولا تشريع جهاد در اسلام براى دفع ستم و ظلم مخالفان اسلام و استقرار حكومت و قدرت عادله جهت نشر و اجراء قوانين اسلام و در حقيقت ، دفاع از حوزهء اسلام بوده است . به اين حكم براى اولين بار در 17 رمضان سال دوم هجرت در محل بدر عمل شد و پس از آن در حيات رسول اكرم و خلفا تا چند قرن اجرا مىگرديد . جهاد چهار قسم است : 1 - جهاد با مشركان و كفار جهت دعوت آنان به اسلام . 2 - جهاد با كفارى كه در شرف استيلا بر كشور اسلام و مسلمانان باشند . 3 - جهاد با كسى كه به روى مسلمين شمشير بكشد و مال و جان ايشان را در معرض خطر قرار دهد و اين گروه را محارب گويند و معمولا فقها اين بحث را در كتاب حدود متعرض مىشوند . 4 - جنگ با طاغيان كه بر عليه حكومت حقهء اسلام قيام كنند و از اطاعت امام سرپيچى نمايند : مانند نبردهاى على عليه السلام معروف به جنگهاى ( جمل و صفين و نهروان ) و گر چه معمولا قسم دوم را دفاع گويند اما همانطور كه اشاره شد روح جهاد در اسلام جنبهء دفاعى دارد نه تهاجمى .

364