< فهرس الموضوعات > فصل 1 آنچه امساك از آن لازم است < / فهرس الموضوعات > فصل 1 در ذكر آن چه روزه دار ، بايد از آن امساك نمايد :
[ مفطرات ] مفطرات دو قسم است : آن چه امساك از آن واجب ، و آن چه مستحب است . واجب نيز دو قسم است : يك قسم موجب فساد روزه ، و آن ديگر ، مفسد روزه نيست [1] .
قسم مفسد روزه نيز دو نوع است : يك نوع ، با روزهء معين : مانند روزهء رمضان و روزهء نذر معين به يك يا چند روز ، مصادف ، و نوع ديگر مصادف است با ساير اقسام روزه كه به زمان خاص اختصاص ندارد .
پس ، مفطرات مصادف با ماه رمضان و نذر معين ، دو قسم : يك قسم ، موجب قضاء و كفاره هر دو و قسم ديگر ، موجب قضا بدون كفاره است .
اما موجبات قضا و كفاره نه چيز است [2] : 1 - خوردن . 2 - آشاميدن

[1] - اين قسم ، در حقيقت جزء مفطرات نمىباشد و بقول مصنف در نهايه باعث فساد نيست ، بلكه موجب نقصان روزه است . و همچنين آن چه امساك از آن مستحب است مفطر محسوب نمىشود .
[2] از اين نه امر ، لزوم امساك از خوردن و آشاميدن و جماع ، در قرآن تصريح شده ، و به اتفاق شيعه و اكثر فقهاى اسلام ، موجب قضا و كفاره است ، تنها از اهل سنت ، ليث بن سعد و نخعى جماع عمدى در ماه رمضان و شافعى و احمد و اهل ظاهر اكل و شرب عمدى در آن را باعث كفاره ندانسته اند اما شش امر ديگر غالبا از مختصات شيعه و در برخى از آنها بعضى از اهل سنت با آنان موافقند به اين شرح : در انزال منى عمدا به واسطهء مباشرت با زن بدون جماع ، مالك قضا و كفاره و ابو حنيفه و شافعى قضا را لازم دانسته اند . ارتماس در آب . و دروغ عمدى بر خدا و رسول و ائمه را هيچ يك از اهل سنت باعث قضا و كفاره ندانسته اند . و از شيعه ، سيد مرتضى بر خلاف اكثريت فقهاء شيعه با آنان موافق است . و همچنين ، رساندن غبار غليظ به حلق ، و بقاى عمدى بر جنابت تا طلوع فجر ، و خوابيدن عمدى پس از دو بار بيدار شدن ، در هيچ كدام ، كسى از اهل سنت قائل به بطلان روزه و لزوم قضا و كفاره نشده تنها در بقاء بر جنابت از ابو هريره و حسن بن صالح بن حى قول به بطلان روزه نقل شده است تفصيل اين مسائل در كتاب خلاف ديده شود . و چنين به نظر مىرسد كه اين شش امر نيز ، از فروع و ملحقات سه امر اول است مثلا استمناء عمدى و شايد بقاء بر جنابت عمدا از ملحقات جماع ، و ارتماس و رساندن غبار به حلق ، و بلكه كذب عمدى از ملحقات اكل و شرب است و در هر صورت ، دليل بر آن ، روايات صادر از ائمهء اطهار عليهم السلام مىباشد .

298