< فهرس الموضوعات > فصل 2 در ذكر اوقات نماز < / فهرس الموضوعات > 33 و 34 - دو ركعت نافلهء نماز بامداد كه در هر دو حالت ثابت است .
فصل 2 در ذكر اوقات نماز هر نماز را دو وقت است : وقت اول ، و وقت آخر [1] : وقت اول جهت اشخاص بدون عذر [2] و وقت دوم مخصوص معذورين است .

[1] - در روايات براى هر نماز دو وقت معين گرديده : وقت اول ، و وقت آخر ، و گاهى از اين دو ، به اول وقت ، و آخر وقت تعبير مىشود : وقت اول ، همان وقت اختيارى نماز است كه اشخاص فاقد عذر ، حتى الامكان بايد آن را رعايت كنند و اگر كسى بدون عذر ، نماز را از اين وقت بتأخير اندازد ، بقول مؤلف در ( نهايه ج 1 ص 69 ) خطا كار مىباشد و فضيلت مهمى را اهمال كرده گو اين كه مستحق عقوبت و عذاب نخواهد بود ، زيرا خداوند ، اين خطا را مورد عفو و بخشش قرار داده است . اما تأخير نماز به وقت دوم ، براى صاحبان عذر خطا شمرده نمىشود و بلا مانع است . بايد توجه داشت كه هر يك از اين دو وقت را نيز به شرحى كه بعدا خواهد آمد آغاز و انجام است . اهل سنت نيز براى نمازها وقت اختيارى و ضرورت ، و وقت فضيلت كه مقدارى از وقت اختيارى است قائل هستند گو اين كه در تحديد اول و آخر اين اوقات ، اقوال آنان مانند فقهاء شيعهء اماميه مختلف است فرق عمده آنان با اماميه يكى آنست كه ايشان تأخير نماز را اختيارا به وقت دوم ( وقت ضرورت ) غير جائز و در حكم تأخير به بعد از وقت مىدانند كه بايد نماز به قصد قضا آورده شود . فرق ديگر اين كه صاحبان عذر نزد آنان منحصر به پنج طبقه است كه در حاشيهء 8 بيان خواهد شد .
[2] - به گفتهء شيخ در ( نهايه ج 1 ص 69 ) عذر عبارت است از مرض يا سفر يا غير از اين دو ، و به گفتهء شهيد ثانى در ( شرح لمعه ج 1 ص 46 ) فقها تا بيست و پنج مورد را شمرده اند كه تأخير نماز از اول وقت به بعد افضل از تقديم آن است : از قبيل اين كه انسان در اول وقت عاجز از نماز ايستاده ، و يا فاقد ساتر باشد و اميدوار بوده باشد كه تا آخر وقت اين عذرها بر طرف گردد ، يا اين كه در هنگام افطار ، شخص روزه دارى در انتظار افطار وى باشد ، يا اين كه انسان از مشقت روزه بى طاقت شود به حدى كه با توجه و حضور قلب در نماز منافى بوده باشد و از اين قبيل . . اما بنا بر فقه اهل سنت ، با اندكى اختلاف بحسب مذاهب ، عذر عبارت است ، از حيض ، سفر ، نابالغ بودن ، كافر بودن و حالت اغماء و بىهوشى كه هر گاه اين اعذار در اوقات اختيارى محقق باشد و در اوقات ضرورت و لو به قدر اداء نماز يا بقول برخى به اندازهء اداء يك ركعت به آخر وقت مانده ، بر طرف گردد بايد نماز را بطور اداء به جا آورد . رك : بداية المجتهد . ج 1 ص 97

201