تا فوت كرد واجب است برايش قضاء كنند .
و كسى كه حج بر ذمه اش مستقر شده ( يعنى مستطيع بوده و نرفته ) ، و فعلا توانائى رفتن به حج يا گرفتن نايب ندارد ، اگر فوت كرد بايد برايش قضاء كنند .
( 58 ) : اگر نايب گرفتن واجب شد و نايب نگرفت ، ولى شخصى تبرعا از طرف او حج بجا آورد ، كفايت اين حج محل اشكال است .
( 59 ) : بنابر احتياط واجب بايد از محل خودش نايب بگيرد . و جواز نايب گرفتن از ميقات ، محل اشكال است .
( 60 ) : كسى كه حجة الاسلام بر ذمه اش مستقر بوده ، اگر بعد از احرام به حج در حرم بميرد ، كفايت از حجة الاسلام مىكند . و فرقى در اين كه حجش تمتع باشد ، يا قران يا افراد نيست . و همچنين است اگر بعد از احرام به عمره تمتع و در حرم بميرد .
ولى كسى كه همان سال حج بر او واجب شده ، چنانچه قبل از حرم بميرد قضاء واجب نيست ، گرچه احتياط مستحب آن است كه ورثه كبار از سهم الارث خودشان قضاء كنند يا نايب بگيرند ، و اگر در حرم و بعد از احرام بميرد حج او را قضا كنند .
اين احكام در عمره مفرده حج افراد و قران ، و حج يا عمره اى كه به نذر يا افساد واجب شده ، جارى نيست ، و در هيچ يك از

23