است هر نذرى كه مزاحم حج واجب باشد .
( 55 ) : مستطيعى كه نمىتواند اعمال حج را شخصا انجام دهد ، يا موجب مشقت و حرج براى او است ، در صورت اميد نداشتن به بهبودى ، بايد نايب بگيرد .
همينطور است كسى كه در زمان توانائيش حج بر او واجب شده و نرفته ، و فعلا توان انجام اعمال را شخصا ندارد .
( 56 ) : مستطيعى كه مىتواند خود اعمال حج را بجا آورد ، بايد شخصا حج برود . و چنانچه كسى از طرف او با اجرت يا بدون آن حج كند كافى نيست . و اگر نمى توانست و نايب گرفت ، در صورتى كه عذر او تا زمان فوت باقى باشد ، حج نايب كافى است .
اما اگر اتفاقا عذر او بر طرف شد ، بايد در صورت تمكن ، دوباره خود حج نمايد . و نيز اگر عذر او بعد از محرم شدن نايب بر طرف شود ، واجب است خودش حج كند . و در اين فرض نايب بايستى عمل حج را به نيت نيابت تمام كند ، بنابر احتياط لازم ، و عمره مفرده اى هم به همان نيت ، بجا آورد .
( 57 ) : مستطيعى كه نمىتواند شخصا به حج برود ، يا نايب بگيرد ، حج بر او واجب نيست . ولى اگر توانائى نايب گرفتن داشت ، واجب است نايب بگيرد . و چنان چه عصيانا ، نايب نگرفت

22