تمام اين وقت را در عرفات نباشد معصيت كرده است ، ولى حجش باطل نخواهد شد ، اما اگر از روى عمد اصلا وقوف نكند حجش باطل مىشود . پس ركن وقوف مختصر است هر چند لحظه اى باشد ، نه وقوف در تمام وقت ، گرچه وقوف در تمام وقت واجب است .
( 345 ) : كسى كه به جهت فراموشى يا ندانستن حكم يا عذر موجه ديگرى وقوف اختيارى ( از ظهر تا غروب ) را درك نكرد وقوف اضطرارى ( مقدارى از شب عيد ) بر او لازم است . و حد آن تا طلوع فجر روز عيد است . و با اين وقوف حجش صحيح خواهد بود . و اگر اين وقوف را عمدا ترك كند حجش باطل مىشود .
( 346 ) : كوچ كردن از عرفات ، قبل از غروب آفتاب دانسته و عمدا حرام است ، ولى حج را باطل نمىكند . و كسى كه كوچ كرد و پشيمان شد و برگشت چيزى بر او نيست ، ولى اگر بر نگشت بايد يك شتر كفاره بدهد ، و در منى آن را بكشد . و چنانچه نتواند يك شتر كفاره بدهد بايد هيجده روز پى در پى روزه بگيرد ، بدون فرق بين اين كه در سفر روزه بگيرد يا در حضر ، و نيز در مكه بگيرد يا در محل خودش . و اين حكم نسبت به كسى كه از فراموش كرده يا حكم را نمىدانست و قبل از غروب كوچ كند نيز جارى است .
يعنى اگر يادش آمد يا حكم را ياد گرفت بايد برگردد ، و اگر

128