هر نذر كه مزاحم حج باشد .
مسأله 62 - شخص مستطيع در صورتى كه توانايى حج را داشته باشد بايد شخصا به حج برود ، و چنانچه كسى خواسته باشد از قبل او تبرعا يا با اجرت حج نمايد ، كفايت نمىكند .
مسأله 63 - كسى كه حج بر ذمه وى مستقر شده و شخصا نتوانسته به علت بيمارى يا پيرى يا مانعى ديگر ، حج را به جا آورد يا حج نمودن برايش مشقت و حرج ؟ داشته و اميد بهبودى و توانايى را بعد از آن ندارد ، واجب است براى خود نايب بگيرد و همچنين كسى كه دارا و ثروتمند است و توانايى مباشرت اعمال حج را ندارد يا دشوار و با مشقت است بايد نايب بگيرد . و وجوب نايب گرفتن مانند وجوب حج فورى است .
مسأله 64 - در صورتى كه نايب به جاى كسى كه توانايى نداشت شخصا به حج برود ، حج نمود ومنوب عنه در حالتى كه عذرش باقى بود فوت نمود ، حج نايب كفايت مىكند هر چند حج بر ذمه وى مستقر بوده ، و اما اگر اتفاقا قبل از مردن عذر بر طرف شد ، پس احوط ( مستحب ) اين است كه شخصا در صورت تمكن حج نمايد .
و چنانچه بعد از محرم شدن نايب عذرش بر طرف شود ، بر منوب عنه واجب است شخصا حج نمايد و بر نايب واجب نيست عمل حج را تمام نمايد .
مسأله 65 - كسى كه شخصا از حج نمودن معذور است و تمكن

34