مسأله 45 - رجوع به كفايت كه معناى آن در شرط چهارم بيان شد ، در استطاعت بذلى شرط نيست . بلى اگر انسان مالى از خود داشته باشد كه كمتر از مصارف و هزينه حج است و شخصى كمبود او را بذل نمايد ، واجب است قبول كند ولى در اين صورت رجوع به كفايت شرط است . مثلا انسان ده هزار تومان دارد و مصارف حج پانزده تومان است و اگر خواسته باشد رجوع به كفايت كند بايد بيست هزار تومان داشته باشد ، در صورتى كه باذل پنج هزار تومان به عنوان كمبود به او بدهد ، چون رجوع به كفايت ندارد حج واجب نخواهد بود ، ولى اگر باذل ده هزار تومان بدهد واجب مىشود .
مسأله 46 - اگر شخصى مالى به انسان هبه نماييد ( ببخشد ) كه با آن به حج برود ، واجب است قبول كند و اگر واهب ( بخشنده ) اختيار را به انسان بدهد و بگويد مىخواهى با اين مال حج برو و نمى خواهى به حج نرو و يا مالى را ببخشد و نامى از حج نبرد ، قبولش واجب نيست .
مسأله 47 - در مسأله " 34 " گفته شد كه بدهكارى در يك صورت مانع از استطاعت است در اينجا مىگوييم در استطاعت بذلى ، دين و بدهكارى مانع نيست . بلى اگر وقت پرداخت بدهى سر رسيده باشد و طلبكار هم مطالبه كند و بدهكار قدرت پرداخت بدهى خود را داشته باشد ، اگر به حج نرود حج بر او

29