[ 98 ] س - كسى كه واجد شرايط حج باشد و نوه اى دارد كه شرعا و عرفا به زن احتياج دارد كه اگر زن نگيرد به حرام مىافتد ، آيا كدام مقدم است و وظيفهء پدر بزرگ چيست ، ازدواج براى نوه اش يا حج ؟
ج - حج خودش مقدم است ( 1 ) مگر اين كه ازدواج نوه از مخارج عرفى او محسوب شود و نتواند هم براى او ازدواج كند و هم به مكه برود . ( 2 ) [ 99 ] س - اين جانب با داشتن استطاعت مالى و هفتاد و دو سال سن ، چون معتاد به خوردن ترياك هستم طبق مقررات كشورى ، ادارهء بهداشت از رفتن حج جلوگيرى مىكند ، از نظر شرع تكليف حج چيست ؟
ج - اگر قبلا مستطيع بوده‌ايد و با امكان ، حج نرفته‌ايد حج بر شما مستقر شده است ، ( 3 ) و اگر قبلا استطاعت نداشته‌ايد در فرض مذكور مستطيع نيستيد ، ( 4 ) مگر آن كه بتوانيد ، و لو با ترك ترياك ، تحصيل اجازه كنيد و به مكه برويد .
[ 100 ] س - آيا از منافع خمس و زكات ، كسى مستطيع مىشود يا نه ، و آيا خمس و زكات

64