مستطيع نشده ( 1 ) و حج بر او واجب نيست ولى اگر مسامحه كرد و تأخير نمود و در سالهاى بعد در قرعه كشى شركت كرد حج بر او مستقر شده است هر چند قرعه به نام او اصابت نكند . ( 2 ) [ 56 ] م - كسى كه براى حج نيابتى ، اجير شده و بعد در همان سال استطاعت مالى ( 3 ) پيدا كرده ( 4 ) چنانچه براى حج در آن سال اجير شده باشد بايد حج نيابتى را به جا آورد و اگر استطاعت او باقى ماند ، حج خودش را در سال بعد انجام دهد .
[ 57 ] م - در حصول استطاعت فرقى نيست بين اين كه در شهر ( 5 ) حج يعنى شوال و ذى قعده و ذى حجه مال پيدا كند يا قبل از آن ، بنا بر اين اگر استطاعت مالى پيدا شود و استطاعت بدنى و ساير شرايط موجود باشد نمىتواند خود را از استطاعت خارج كند ، حتى در اوائل سال و قبل از ماه هاى حج . ( 6 ) [ 58 ] م - خدمهء كاروانها كه وارد جده مىشوند اگر ساير شرايط استطاعت را دارند از قبيل داشتن وسايل زندگى بالفعل يا بالقوه و رجوع به كفايت ، مثلا كار و صنعت و غير آن كه با آنها مىتوانند پس از مراجعت ادامهء زندگى مناسب خود را بدهند مستطيع هستند ( 7 ) و بايد

44