بى سكه چنانچه وزن يكى از آنها زيادتر باشد ، معامله حرام و باطل است .
( مسأله 2052 ) : اگر طلا را به نقره يا نقره را به طلا بفروشد ، معامله صحيح است ، و لازم نيست وزن آنها مساوى باشد .
( مسأله 2053 ) : اگر طلا يا نقره را به طلا يا نقره بفروشند ، بايد فروشنده و خريدار پيش از جدا شدن از هم ، جنس و عوض آن را به يكديگر تحويل دهند ، و اگر هيچ مقدار از چيزى را كه قرار گذشته اند تحويل ندهند معامله باطل است .
( مسأله 2054 ) : اگر فروشنده يا خريدار ، تمام چيزى را كه قرار گذاشته تحويل دهد ، و ديگرى مقدارى از آن را تحويل دهد ، و از يكديگر جدا شوند اگر چه معامله نسبت به آن مقدار صحيح است ولى كسى كه تمام مال به دست او نرسيده مىتواند معامله را بهم بزند .
( مسأله 2055 ) : اگر خاك نقره معدن را به نقره خالص و خاك طلاى معدن را به طلاى خالص بفروشند ، معامله باطل است ، ولى فروختن خاك نقره به طلا ، و خاك طلا به نقره اشكال ندارد .
مواردى كه مىتوان معامله را بهم زد ( مسأله 2056 ) : وفا كردن به عقد و قرار معامله بر هر دو طرف معامله واجب است ، مگر در چند مورد كه هر دو طرف يا يكى از آنها مىتواند معامله را فسخ كند كه آن را خيار مىگويند ، و اينها دوازده مورد مىباشند :
اول : آن كه از مجلس معامله متفرق نشده باشند ، و اين خيار را ( خيار مجلس ) مىگويند .
دوم : مشترى يا فروشنده در بيع ، يا يكى از دو طرف معامله در معاملات ديگر ، مغبون شده باشند كه آن را ( خيار غبن ) نامند .
سوم : در معامله قرارداد كنند كه تا مدت معينى هر دو يا يكى از آنان بتوانند معامله را بهم بزنند كه آن را ( خيار شرط ) گويند .
چهارم : يكى از دو طرف معامله مال خود را بهتر از آنچه هست نشان دهد و

370