طواف به موحب روايات صحيحه معتبره قابل تدارك و جبران است نسيان شرط را در حكم نسيان اصل ، بدانيم ؟ چه دليلى بر بطلان حج چنين آدمى است با آن كه به مقتضاى نفى حرج و حديث رفع ، معذور است .
ج - در فرض سؤال بعيد نيست كه نسيان شرط - طهارت - ملحق به نسيان اصل طواف باشد و عليهذا حج صحيح است طواف حج و نماز آن و طواف نساء و نماز آن را با طهارت انجام دهد و احتياطا سعى را نيز اعاده نمايد و اگر از مكه برگشته و به وطن آمده اگر متمكن باشد خودش و الا نائب بگيرد تا طوافين و سعى را بجا آورد هر چند در غير موقع حج باشد و چون در اين مسأله ، به فتواى صحت از علماء اعلام بر خورد نكرده‌ام بلكه اطلاق كلماتشان ، ظهور در بطلان دارد احتياط آنست كه سال ديگر خودش و اگر خودش متمكن نيست نائب بگيرد تا حج تمتع بجا آورد و تمسك به نفى حرج و حديث رفع در اين مورد به نظر حقير تمام نيست و تفصيل آن محتاج به مجال و بحث بيشتر است .
س 17 - شخصى در حين تولد سر حشفه او مقدارى ختنه بوده و به اصطلاح مختون غيبى بوده و بعد ديگر او را ختنه نكردند و به همان اكتفا شده و با اين حال حج نموده در اين صورت حج او از جهت طواف و نماز و ساير مناسك اشكالى دارد يا نه ؟ و اگر اشكال پيدا كرده با اتيان عمره مفرده ، جبران مىشود يا نه و نسبت به زن چه حكمى دارد به او حرام مىشود يا نه ؟ .
ج - اگر حشفه در غلاف نباشد و صدق اغلف نكند طواف و نماز او صحيح است و اگر صدق كند كه اغلف است طواف حج و طواف عمره و طواف نساء و نمازهاى آنها را مجددا بايد خودش و در صورت عدم تمكن نائبش بجا آورد و تا طواف نساء را بجا نياورد زن بر او حلال نمىشود .
س 18 - آيا مقام ابراهيم ، داخل در مطاف است يا نه ؟ .
ج - طواف در خلف مقام ، به نظر اينجانب محل اشكال است و در اين مسأله مىتوانيد رجوع به ديگرى نمائيد .
س 19 - اگر زن بعد از اعمال حج در منى حائض شود و به مكه بيايد و پيش از آن كه پاك شود ناچار برفتن از مكه شود مثل اين كه همراهان او عازم

471