س 92 - كارگران مناطق حاره كه روزه براى آنان مشقت دارد و حتى گاهى به حالت غشوه مىافتند آيا واجب است روزه بگيرند يا نه ؟ .
ج - اگر احتمال عقلائى بدهند كه روزه براى آنها مضر و موجب مرض است مىتوانند افطار نمايند ولى غالبا اين احتمال ، عقلائى نيست ، و اين حكم را نمىتوان بطور عموم ، در مناطق حاره گفت بلكه ميزان ، احتمال عقلائى ضرر و مرض است خواه منطقه شخص ، معتدله باشد يا حاره و لازم است كار را ترك كنند يا تخفيف دهند كه بتوانند روزه بگيرند .
س 93 - الزارع الذي يعيش من طريق الزرع أو العامل الذي يعيش من العمل المخصوص إذا توقف حصاد الزرع والإشتغال في ذلك العمل على إفطار شهر رمضان المبارك فهل يجوز لهما الإفطار أم لا ؟ .
ج - لا يجوز الإفطار في شهر رمضان لغير من وردت الرخصة من الشرع في إفطاره كالمريض والمسافر والشيخ والشيخه وغيرهم .
س 94 - كاركنان نانوائى مىگويند كه با آن حرارتى كه از تنور نانوائى ايجاد مىشود تحمل روزه گرفتن را نداريم تكليفمان چيست ؟ .
ج - كار كردن مجوز ترك روزه نيست . بلى مىتوانند هر روز صبح به چهار فرسخى سفر كنند و در سفر افطار نمايند و به محل كار برگردند و بعدا قضاى روزه را بگيرند و الا بايد تا وقتى كه قدرت دارند روزه بگيرند .
س 95 - اينجانب در منطقه جنگى هستم و نظر به اين كه ايام ماه مبارك رمضان مصادف و مقارن است با برداشت گندم و از طرفى مدت مرخصى كه از جانب مقامات مسئول به بنده داده مىشود بسيار كوتاه مىباشد با توجه به اين كه برداشت و درو كردن گندم در ايام ماه مبارك در زير آفتاب سوزان طاقت فرسا و مشكل مىباشد ، ضمنا اگر برداشت گندم در موقع معين صورت نگيرد امكان از بين رفتن محصول هست از حضرتعالى تقاضا دارم بفرمائيد برداشت گندم مقدم است يا اداى فريضه روزه ؟
ج - جمع آورى زراعت فى نفسه مجوز خوردن روزه نمىشود . بلى با فرض مشقت ، مىتوانيد همه روزه بعد از طلوع فجر به چهار فرسخى سفر نموده و در سفر

283