خمس سرمايه و آلات مورد حاجت در كسب س 4 - كسى كه سرمايه و مستغلات اوليه او متعلق خمس بوده و يا سرمايه و مستغلات اوليه او متعلق خمس نبوده ولى آنها را از چيزى كه متعلق خمس بوده زياد كرده و خمس آنها را نداده و با آنها كسب كرده و چند سال به اين طريق گذشته و بعض اشيائى كه مؤنه محسوب مىشود و بعض ديگر كه مؤنه محسوب نمىشود از كسبش تهيه كرده تكليف او چيست ؟ .
ج - سرمايه ، خمس دارد مگر آن كه از چيزى تهيه كرده باشد كه متعلق خمس نيست و زياد كردن سرمايه نيز مثل اصل سرمايه است ، و چيزهائى كه تهيه نموده اگر از مؤنه است و يقين ندارد به اين كه قيمت آن متعلق خمس بوده اداء خمس آن ، واجب نيست بلى احتياط ، به اداء خمس آن يا مصالحه با مستحقين آن ، خوب است و آنچه زائد بر مؤنه است بايد خمس آن داده شود .
س 5 - شخص زارع ، مقدارى زمين زراعتى و تعدادى اصله نخل خرما حدود پانزده هزار تومان در مدت چند سال تدريجا از در آمد همان زمين و نخل و بعضى اوقات از وام گرفتن از بانك دولتى خريده و نقدى هم نداشته كه يك سال بر آن گذشته باشد و سال خمس هم نداشته و از در آمد كشت زمين و محصول نخل ، در اين مدت ، بطور متوسط امرار معاش مىكرده در اين صورت آيا به زمين و نخل و منزل مسكونى و اثاثيه خانه - كه تدريجا در سالهاى گذشته بطور قرض و نقد خريده و اكنون اگر بخواهد از قيمت زمينها و نخلها و منزل مسكونى و اثاثيه خانه ، خمس پرداخت كند ممكن است لطمه به زندگيش برسد - خمس تعلق مىگيرد يا نه ؟ .
ج - در فرض سؤال ، منزل مسكونى و اثاثيه خانه و لوازم مورد احتياج زندگى ، خمس ندارد ولى زمين زراعتى و نخل ها و اثاث زراعت ، از سرمايه ، محسوب است و بايد خمس آن داده شود . بلى آنچه از وجه آنها كه قرض است تا اداء نشود مقابل آن خمس ندارد .
س 6 - ماشين و موتور سيكلت و يا دوچرخه كه جهت سوارى و يا براى

289