نام کتاب : مجمع الرسائل ( فارسي ) نویسنده : الشيخ الجواهري جلد : 1 صفحه : 8
عادل و يا از عدل واحد كه عارف به احتياط است بپرسد . ( مسأله 3 ) : مراد از اعلم يعنى استادتر در بيرون آوردن حكم الله و فهميدن آن از ادله شرعيه [1] مى باشد ، و در شناخت اعلم و وجوب رجوع به او خبر عدل واحد از اهل خبره كه از قول او ظن [2] حاصل شود ، كفايت مىكند .
= و به بيان ديگر هم اجتهاد و تقليد و احتياط هر سه در عدم نياز و بلكه عدم امكان تقليد نسبت به آنها ، با هم مساويند ( البته اين حكم در صورت عدم استلزام پاره اى از محذورات و موانع عقلى و شرعى مانند عسر و حرج جارى است ) . و احتياط را فقها و بزرگان در بجا آوردن آنچه كه احتمال وجوب در آن باشد و ترك آنچه احتمال حرمت باشد مى دانند و اصوليين و حتى اخباريين نيز احتياط را در شبهات وجوبيه مطلقا لازم نمى دانند و در شبهات تحريميه نيز اكثر اصوليين احتياط را در اين صورت نيز لازم نمى دانند و ليكن به نظر اين كمترين در مسائل مستحدثه و مسائلى كه احتمال ورود دليل در آنها نمى باشد احتياط لازم نيست ، چه در شبهات وجوبيه و چه در شبهات تحريميه ، و چه در فقه و چه در اصول ، و تحقيق مطلب در محل خود بيان شده است . [1] محمد باقر شيرازى : و اعلم به نظرات ديگر از بزرگان نيز باشد به مضمون ( أعلم الناس من جمع علم الناس إلى علمه ) . [2] ميرزاى شيرازى - محمد باقر شيرازى : بلكه با عدم تمكن از علم به هر ظنى مى توان اكتفا نمود و بلكه هر گاه احتمال در يكى باشد كه در ديگرى نباشد ، لزوم اخذ به آن بعيد نيست . محمد كاظم طباطبائى : ليكن به شرط عدم علم و بينه ، و در اين صورت مطلق مظنه بلكه مطلق احتمال اعلميت در يكى دون ديگرى در وجوب أخذ به آن كافى است . محمد تقى شيرازى : مظنه اعتبارى ندارد . محمد باقر شيرازى : كفايت ظن نوعى و عدم ظن به خلاف خالى از قوت نيست .
8
نام کتاب : مجمع الرسائل ( فارسي ) نویسنده : الشيخ الجواهري جلد : 1 صفحه : 8