عوض خلع [1] و خمس و زكات و صدقه مندوبه و صيدى كه با پاى خود به خانه انسان بيايد و يا بدون زحمت صيد شود و همچنين نماء ( افزايش ارزش ) وقف ، خمس تعلق نمى گيرد و ليكن در نماء آنها و در نماء مالى كه خمس آن را داده باشند [2] و همچنين در سود خالص بازار و بلكه بر مازاد بر عين و بر سود اگر بدون قصد اكتساب حاصل شود ، بر مقدار زائد در آنها خمس تعلق مى گيرد - مثل آنكه شخصى ملكى را خريده تا در آن زراعت كند و پس از فروش آن سودى حاصل وى شود و يا اينكه انتظار منفعتى را در آن نداشته و ليكن سودى به او رسيد و يا اينكه مالى به سبب ارث به شخصى رسيده و بدون اطلاع او آن مال افزايش يابد و يا منفعتى بر آن مترتب شود - كه در تمام اينها خمس بر مقدار زائد تعلق مى گيرد .
( مسأله 1600 ) : هرگاه شخصى جنسى از اجناس زكوى را به عنوان خمس گرفت اگر به مقدار نصاب باشد و سال بر آن بگذرد تنها زكات بر آن واجب مىشود .

= اعظم آن را لوازم منزل قرار مى دهند بر اين موارد خمس تعلق نمى گيرد و ليكن نسبت به موارد زائد بر آن براى اماكنى كه در آنها اين مقدار متعارف نيست احوط دادن خمس مقدار زائد است و در مقدار زائد بر متعارف در ارث خصوصا در ما لا يحتسب نيز همين حكم جارى است .
[1] محقق خراسانى : در حكم عوض خلع و خمس و زكات و صدقه اشكال است . محمد باقر شيرازى : در عوض خلع اگر حاضر شدن زن به بذل مهريه خود در اثر اذيت و فشار بر او باشد و به خلاف موازين عقل و شرع عمل شده باشد ، اصل جواز گرفتن اين مهريه از ناحيه مرد به نظر اين كمترين محل تأمل و اشكال است كه تفصيل آن در كتاب نكاح انشاء الله تعالى خواهد آمد .
[2] شيخ انصارى : بنابر احتياط .

518