چه سهوا و چه جهلا ، ولى اگر يك سجده را فراموش كند نمازش باطل نمى شود .
( مسأله 862 ) :
اگر شخص پيش از ركوع به خاطرش آمد كه يك سجده را انجام نداده است و يا اينكه به يادش آمد كه هر دو را بجا نياورده است بايد به سجده رفته و آن را بجا آورد و پس از آن برخيزد .
( مسأله 863 ) : اگر شخص در حال ركوع يا بعد از ركوع يادش بيايد كه سجده را بجا نياورده است ، پس اگر دو سجده را با هم بجا نياورده باشد نمازش باطل است و ليكن اگر يك سجده را انجام نداده باشد نمازش صحيح است و اما بعد از فراغ از نماز واجب است سجده را قضا كند و سجده سهو نيز بجا آورد ، و ليكن اين حكم در غير از ركعت آخر است ، اما در ركعت آخر ، اگر پيش از سلامى است كه به آن سلام از نماز بيرون مى رود ( سلام واجب نماز ) بايد سجده را بجا آورد و بعد تشهد و سلام را اعاده كند و اگر بعد از سلام بخاطرش بيايد بايد آن را قضا كند و بعد از آن بايد سجده سهو را نيز بجا آورد و حكم شك در فعل دو سجده و يا عدم آن تفصيلا در باب تكبيرة الاحرام گذشت .
( مسأله 864 ) : اگر نمازگزار شك كند كه يك سجده را بجا آورده و يا دو سجده را ، بايد بنا را بر كمتر بگذارد - اگر داخل در فعل ديگرى مانند تشهد و يا قيام نشده باشد - و سجده دوم را بجا آورد و هر گاه داخل در فعل ديگرى شده باشد شك او اعتبارى ندارد [1] و نيز اگر شك كند كه دو سجده بجا آورده يا سه

[1] شيخ انصارى : احوط عدم التفات ( * 1 ) و اعاده نماز است اگر شك در حال تشهد و يا در اثناى برخاستن باشد . محمد كاظم طباطبائى : اگر شك در حال تشهد يا در اثناى = ( * 1 ) ميرزاى شيرازى : و با التفات ، هرگاه در حال تشهد باشد و بلكه مطلقا نيز احوط اعاده نماز است .

274