( مسأله 14 ) : هرگاه در بين نماز به سبب جهل يا نسيان مسأله‌اى روى داد و مصلى در صحت و فساد نمازش مردد شد ، پس اگر عارف به احتياط باشد به احتياط عمل كند والا نماز را با وسعت وقت قطع كند [1] والا عمل به مظنه خود نمايد و اگر مظنه ممكن نباشد به احتمال عمل كند به قصد سؤال كه اگر مخالف برآيد و وقت باشد اعاده كند و هر گاه بعد از وقت باشد قضا كند ، پس بعد از نماز سؤال كند اگر موافق برآمد عملش صحيح است والا اعاده يا قضا كند .
( مسأله 15 ) : اگر شخصى پيش از نماز ملتفت به جهل يا نسيان خود بود و بدون عذر ، تحصيل مسأله نكرد و مشغول به نماز شد ، نمازش باطل است [2] به جهت تردد و متزلزل بودن ، حتى در مسأله جهر و اخفات در صورت التفات به جهل در حكم جهر و اخفات كه تحصيل آن لازم است و نيز بر عالم تنبيه غافل

[1] ميرزاى شيرازى : تعيين قطع معلوم نيست بلكه بايد به مظنه يا احتمال تمام كند به صورتى كه در صورت ضيق ذكر شد ، و اگر بعد از سؤال و ظهور موافقت احتياطا اعاده نمايد دور نيست كه از بعض جهات اولى باشد ، اگر چه جزم در نيت از بين رفته است . محمد كاظم طباطبائى : لزوم قطع معلوم نيست بلكه اتمام به صورتى كه در حال ضيق ذكر شده ، جايز است . محمد باقر شيرازى : احوط عدم قطع است مطلقا .
[2] شيخ انصارى - ميرزاى شيرازى - محمد تقى شيرازى - محمد باقر شيرازى : جاهل مقصر اگر عبادتش مطابق با واقع باشد هرگاه فرض شود كه قصد قربت كرده باشد عمل او صحيح است . محقق نائينى - محمد باقر شيرازى : بطلان نماز در صورتى است كه مطابق با واقع يا رأى مجتهد اعلم نباشد .

12