جاهل اگر مقصر باشد روزه‌اش باطل است و قضا بر او واجب مىشود بدون كفاره و اگر غير مقصر است كفاره و قضا بر او لازم نيست [1] .
مفطراتى كه انجام آنها حرام نيست ولى موجب قضا مى شوند عبارتند از :
1 - افطار كردن پيش از تفحص از صبح با قدرت بر انجام آن البته بنابر اينكه انجام مفطرات تا يقين به طلوع صبح جايز باشد و ليكن اگر بعدا معلوم شود كه صبح بوده است قضا بر او واجب است ولى كفاره لازم نيست .
( مسأله 1417 ) : اگر شخص تفحص از صبح نمايد و به باقى بودن شب مطمئن شود و يا قدرت بر تفحص از صبح نداشته باشد [2] و مفطرى انجام دهد و بعد معلوم شود كه صبح بوده ، بر او قضا و كفاره آن روزه لازم نيست و در اين فرض حكم به صحت روزه ماه رمضان و واجب معين اقرب است .
2 - اعتماد نمودن به قول كسى كه به بقاء شب خبر دهد و شخص به قول او مطمئن شود و يا مظنه داشته باشد و مفطرى انجام دهد و بعد معلوم شود كه صبح بوده ، ولى اگر علم پيدا كند و يا اينكه خودش تفحص كند قضا بر او لازم نيست [3] .

= او لازم نيست . محمد كاظم طباطبائى : اگر معلوم شود كه مفطر بوده و يا موجب اختلال نيت شود قضاى آن روز بى اشكال واجب است .
[1] ميرزاى شيرازى : احوط در اين صورت كفاره است و بلكه خالى از قوت نيست .
[2] محمد كاظم طباطبائى : احوط در صورت عدم قدرت قضا است بلكه خالى از قوت نيست و بلكه احوط در صورت اطمينان به باقى بودن شب در ماه رمضان نيز قضا كردن روزه است ولى در غير ماه رمضان و حتى روزه واجب معين اقوى عدم صحت است .
[3] محمد كاظم طباطبائى - محمد باقر شيرازى : گذشت كه قضا احوط است .

451