( مسأله 1414 ) : اگر شخص بدون قصد و اراده عمل مفطر روزه را انجام دهد مثل اينكه پشه‌اى پرواز كند و در حلق او داخل شود و يا غبار غليظى به حلق او برسد و احتراز از آن براى او ممكن نباشد و يا اينكه به اجبار چيزى را به حلق او فرو ببرند و يا او را تحت فشار قرار داده و چيزى به او بخورانند ، روزه‌اش باطل نمى شود .
( مسأله 1415 ) : اگر كسى را بر ضرر رساندن به نفس و يا عيال و يا مال و يا برادران دينى او بترسانند به صورتى كه تحمل آن براى او مشكل باشد و قرائن شهادت بدهند كه اگر افطار نكند آسيبى به آنها خواهد رسيد و شخص افطار نكند روزه‌اش باطل است و قضاى آن روز بر او واجب مىشود و حكم تقيه از مخالفين نيز چنين است .
( مسأله 1416 ) : اگر در چيزى شك داشته باشد كه مبطل روزه است يا خير مثل اينكه شخص مجتهد باشد و فهميدن حكم مسأله مسأله براى او ممكن نباشد و يا اينكه مقلد است ولى دسترسى به مجتهد ندارد ، انجام آن فعل براى او جايز نيست [1] هر چند در صورت انجام فعل در لزوم قضاى آن روز بر شخص اشكال است [2] چنانچه در اين صورت عدم وجوب كفاره نيز ظاهر است ، و اما شخص

[1] محمد باقر شيرازى : عدم جواز محل اشكال است و بر فرض عدم جواز اگر احتمال مخالفت با واقع داده شود و بعدا كشف مطابقت با واقع شود اشكالى در صحت روزه نيست و در صورتى كه مقصر باشد ولى مطابق با واقع باشد و با قصد قربت انجام دهد ، روزه او صحيح است و اما اگر مخالف با واقع باشد احوط قضا و كفاره است .
[2] ميرزاى شيرازى : بنابر اينكه لزوم قضا از جهت اخلال در جزم به نيت و از جهت ديگر كه اينجا محل ذكر آن نيست جايز نباشد حكم موجه و خوب است . محقق خراسانى : اگر با ظهور موافقت با واقع رجاء بجا آورد قضا بر =

450