مسأله 645 - كسى كه قضاء يقينى بر ذمّه خود دارد ، واجب است كه عزم قضاء كردن را در هر زمان داشته باشد .
مسأله 646 - اگر ترتيب نماز قضاء شده را بداند ، واجب است كه به ترتيب عمل كند و هر گاه نداند و ممكن شود كه به ترتيب عمل نمايد ، چنين كند ، [1] مثل آن كه اول نماز ظهر و عصرى از او فوت شده و نمىداند ترتيب هر يك را ، اول نماز ظهر را قضاء كند ، بعد عصر را ، بعد يك ظهر ديگر ، يا آن كه پنج نماز از يك شبانه روزش فوت شده و ترتيبش را نمىداند پنج شبانه روز نماز كند ، هر شبانه روزى ابتدا [2] به يك نمازى [3] تا ترتيب [4] حاصل شود و اگر ممكن نشود ترتيب ، ابتدا به هر نمازى كه خواهد كند .
مسأله 647 - هر گاه مثلا ده نماز صبحى از او فوت شده ده نماز صبح كند به اين قصد كه نماز قضاء اول آن كه اول فوت شده ، دويّم آن كه دويّم فوت شده ، لكن لازم نيست [5] ، بلكه به قصد ما فى الذمه كفايت مىكند .
مسأله 648 - هر گاه نداند چند نماز يا چند شبانه روز بر ذمه او است ، آن قدر نماز كند تا مطمئن شود برائت ذمه را .
مسأله 649 - اگر يك شبانه روز فوت شده و نمىداند كدام است ، اگر حضرى است يك دو ركعتى و يك سه ركعتى و يك چهار ركعتى به قصد ما فى الذمه بكند ، قرائتش را خواهد جهر بخواند يا اخفات ، اختيار دارد و اگر سفرى باشد ، يك سه

[1] - ( خراسانى ) على الاحوط ، اگر چه اقوى سقوط ترتيب است با عدم علم .
[2] ( يزدى ) در هر يك به هر يك ابتدا كند ترتيب حاصل مىشود .
[3] ( ميرزا ) بلكه دو شبانه روز بخواند ترتيب حاصل است .
[4] ( صدر ) بلكه اگر دو شبانه روز كه هر دو را از ظهر بگيرد مثلا بكند و نماز آخر شب و روز اول را نيز در دويّم نكند ترتيب به عمل مىآيد بلى اگر پنج نماز از پنج روز مختلف مثلا از آن فوت شده باشد بايد پنج شبانه روز به جا آورد ، لكن لازم نيست در طريقى كه در متن ذكر شده بكند بلكه اگر ابتدا در همهء آن روزها به ظهر نمايد مثلا كافى است .
[5] ( ميرزا ) احوط است .

166