( 96 ) س 19 : بفرماييد كه هر گاه مسجدى را كه جايز نمىباشد خراب نمود ، خراب نمودند وهمچنين كاروانسرايى كه وقف مىباشد خراب كنند ودو باره آن را بسازند وجاى ستونها وپايه ها تغيير به هم رساند بعد از ساختن آيا نماز خراب كننده وديگران چه صورت دارد ؟
ج : هر گاه آنجا را باز مسجد يا كاروانسراى وقف بسازند نماز خراب كننده وغير آن در آنجا صحيح است اگر چه صورتى باشد كه خراب كردن آن به خلاف شرع باشد بلى هر گاه موضع ستونها وپايه ها تغيير يافته باشد در جايى كه ابتدا موضع ستون يا پايه بوده نماز كردن اشكال دارد بلكه اگر بدانيم كه وقف به اين نوع شده ونقل ( 1 ) ستون وپايه وقف از براى استقرار ستون وپايه شده نماز باطل است در آن موضع ستون وپايه اما اگر اين بخصوص معلوم نباشد وبجز وقفيت آن موضع از براى مسجد يا كاروانسرا معلوم نباشد ديگر حال هر جزئى معلوم نباشد كه واقف ملتفت بوده يا نه محل اشكال است واحتياط اولى است والله العالم .
( 97 ) س 20 : بفرماييد كه هر گاه بر كسى به لفظ « سلام » فقط بدون لفظ « عليك » سلام كند جواب واجب است يا نه ؟
ج : در مستند الشيعه ( 2 ) فتوى به وجوب داده ام ولكن در كتاب هدايه ( 3 ) ذكر آن نكرده ام بلكه در حاشيه آن اشاره به ترددى نموده ام واثبات وجوب در اين صورت مشكل است اگر چه احوط جواب دادن است . والله العالم .
( 98 ) س 21 : بفرماييد كه در صورتى كه ميت را ولى نبوده باشد بر آن ميت مىتوان نماز جماعت نمود يا بايد كه فرادى نماز نمود ؟

( 1 ) كذا . شايد « محل » به جاى « نقل » صحيح باشد . ( 2 ) مستند الشيعة ، 7 / 69 . ( 3 ) در نسخه خطى هدايه كه نزد اين جانب است حاشيه ياد شده نوشته نشده .

78