داخل موهوب مىباشند ، وكدام يك داخل موهوب نيستند ؟
ج : اين مسأله را گر چه فقهاء در كتاب هبه متوجّه نشده اند ، وليكن در مباحث بيع عنوان نموده اند ، ومأخذ حكم در هر دو يكى است ، وفقهاء نيز فرقى نگذاشته اند مگر در مسأله ء بيع نخل قبل از تأبير ثمره ، كه مشهور در آن فرق بيع است با ساير انتقالات .
وبالجمله ، مناط در دخول در مبيع وموهوب وغير اينها از وجوه انتقالات صدق لفظ است ، پس لفظى كه مذكور مىشود بر آن چه در عرف متعاقدين صادق است داخل در عقد خواهد بود ، وبر آن چه صادق نيست داخل نخواهد بود ، وشكَّى نيست كه هر گاه مذكور در هبه لفظ باغ وملك ودرخت باشد ومطلقا ذكر زرع يا ميوه نشده باشد هيچ يك از اينها داخل موهوب نيستند وبر ملكيّت واهب باقى هستند ، زيرا كه هيچ يك از اينها داخل در مصداق اين الفاظ نيستند ، واصل عدم انتقال آنهاست ، وخلافى هم نيست مگر در دو موضع :
يكى : زرعى كه زياده از يك دفعه چيده مىشود ، مثل شبدر ، ونعناع ، ويونجه ، وامثال آن ، ودر اين موضع شيخ در مبسوط خلاف فرموده چين اوّل را مال واهب مىداند ، وچينهاى بعد از آن را مال متّهب .
دوّم : در ثمره ء درخت گل ، وپنبه كه در بعضى ولايات است ، ودر اين موضع شيخ وقاضى ابن البرّاج مخالفت نموده اند واينها را پيش از شكفتن مال متّهب مىدانند .
واقوى واشهر وموافق اصول وقواعد در همه ء آنها آن است كه مال واهب است ومتّهب را در آن حقّى نيست .
وچون معلوم شد كه اينها مال واهب است ، آيا متّهب مىرسد كه واهب را يا وارث آن را در صورت وفات واهب امر كنند به چيدن آنها وتخليه ء زمين ودرخت قبل از رسيدن اوان حصاد آنها يا نه ؟
وهر گاه باقى بماند تا وقت حصاد آيا متّهب را مطالبه ء اجرة المثل درخت يا زمين مىرسد يا نه ؟

409