وغلام نگاه مىدارد ، اما آن را ده نفر كفايت مىكند نظر به زىّ آن ، آيا بايد كه در خرج مراعات قاعده را نمايد وزياده روى نكند ، كه اگر زياده خرج نمايد خمس آن زيادتى را بدهد ، يا اين كه ضرور نيست هر قدر كه مىخواهد خرج نمايد از هر بابتى وبعد از آن هر قدرى كه زياد بيايد خمس آن را بدهد اگر چه مراعات قاعده وضابطه را در اخراجات نكرده باشد ؟ رأى شريف را بيان فرماييد .
ج : وجهى را كه اشخاصى كه فرموده ايد مىگيرند از شاه وشاهزاده ها اگر از ممرّ حرام باشد كه خمس در آن معنى ندارد ، همه ء آن مال صاحب آن است يا مال فقراء ، واگر از ممرّ حلال باشد كه اگر از بابت انعام واحسان وبخشش باشد خمس ندارد ، واگر به عوض اجرت عمل باشد ومزد نوكرى خواه صيغه بگويند يا نه ، بايد بعد از وضع اخراجات ساليانه خمس آن را داد ، واخراجات ساليانه كه محسوب مىشود اخراجات به حد وسط مناسب حال آن شخص است كه در عرف وعادت بگويند : زياده روى نكرده است ، واگر اسراف كند بايد خمس زيادتى را بدهد .
( 300 ) س 3 : اگر كسى در ذمّه ء او از قبيل نذر وتصدّق وكفّاره باشد مىتواند به سيّد فقير بدهد ، مثل اين كه نذر مىكنم كه اگر فلان كار براى من صورت بگيرد فلان مبلغ به فقير بدهم ، آيا مىتوانم وجه را به سيّد بدهم يا نه ؟
ويا اين كه اول ماه است تصدقى مىدهم .
ويا اين كه پولى زير سر مىگذارم به جهت تصدق ، آيا مىتوانم آن را به سيّد بدهم ؟
ج : به غير از زكات ساير وجوه را به سادات مىتوان داد .
( 301 ) س 4 : چه مىفرماييد در اين مسأله كه به جهت مصارف گذران اهل وعيال از قبيل اجناس به جهت لباس ، وگندم وبرنج وروغن وغيره كه به جهت مأكولات ابتياع مىشود وسال تمام بگذرد ، واز آن اشياء باقى باشد ، آيا زكاتى دارد ، يا اين كه بعضى از آن در قيمت ترقى بكند ، مثل غلَّه ، آيا ترقّى كردن در قيمت اول چه صورت دارد ؟
ج : در امثال اين چيزها زكات نيست ، مگر همين گندم ، ودر زكات هم وضع

200