ومحرّر ، وامين آخور ، ويوزباشى ، وفرّاش باشى ، وفرّاش ، وايشك آقاسى [1] وغلام پيش خدمت ، وغلام ، وليكن هر حكمى كه آن حاكم بكند امتثال مىكنند وتمرّد نمىكنند ، چه در سفر وچه در حضر نماز وروزه ء ايشان چه حكم دارد ، وهر گاه آن حاكم عيالى مثل پسر وزوجه وخدمه همراه داشته باشد تكليف ايشان در نماز وروزه وساير عبادات چه مىباشد ؟
ج : هر گاه نوكرهاى مذكوره اصلًا مرتكب معصيتى نباشند به اين معنى كه شغل معصيتى كه به سبب آن همراهى حاكم مىكنند در دستشان نباشد بايد نماز را قصر كنند ، ومجرّد نوكرى موجب وجوب اتمام نمىشود ، واين كه گاه است حاكم حكمى كند كه معصيت باشد وايشان امتثال كنند هم باعث وجوب اتمام نمىشود ، مادامى كه يقين به صدور چنين حكمى ومسافرت به جهت امتثال اين احكام نباشد ، وليكن بايد دانست كه مستوفى ومحرر هر گاه شغل ايشان استيفاى اموال مردم وتحرير به جهت امور غير مشروعه باشد معصيت خواهد بود ، واما عيال واطفال وامثال اينها نيز همين حكم دارند ، يعنى اگر مىدانند كه در اين سفر معصيتى كه موجب حرام بودن سفر مىشود از ايشان صادر مىشود نماز را تمام وروزه ها را مىگيرند ، والَّا فلا ، واحكام اين مسائل همه از آن چه در كتاب وسيلة النجاة نوشته شده مستفاد مىشود .
س 175 : هر گاه كسى در ابتداى سفر ، قطع داشته باشد كه مسافت موجب تجويز قصر مىباشد وبعد از قطع بعضى از مسافت وبه جا آوردن نماز قصر ، جزم به خلافت آن نمايد ، آيا نمازى را كه قصر نموده ، اعاده آن در وقت وقضاى آن در خارج وقت لازم است يا هيچ يك لازم نيست يا يكى لازم است دون ديگرى .
ج : هيچ يك لازم نيست والله العالم .

[1] يوزباشى : فراشى كه سر دسته صد نفر باشد . ايشيك آقاسى : حاجب دربار شاه . رئيس پاسبانان دار الحكومة

170