كتاب نذر و قسم مراد از قسم آن است كه سوگند ياد كند كه كارى را بكند يا نكند بعد از اين ، مثل اين كه بگويد و الله فلان روز را روزه مىگيرم يا و الله فلان كار را نمىكنم و از براى آن شرايط و احكامى است .
مسأله 1 - شرط است كه قسم با لفظ باشد ، و در آدم لال با اشاره نيز صحيح است ، و لكن به نوشتن صحيح نيست و لازم نيست كه لفظ عربى باشد و به فارسى و ساير زبانها نيز واقع مىشود .
مسأله 2 - شرط است كه قسم به خدا باشد چه به ذات مقدس يا به اسمى كه براى خداى تعالى است مثل « الله » در عربى و « خدا » در فارسى يا به وصفى كه به غير خدا گفته نمىشود مثل « رحمن » يا به وصفى كه از مختصات خداست مثل آفرينندهء زمين و آسمان ، يا صفاتى كه اگر گفته شود بىقرينه خداوند را مىفهماند ، مثل پروردگار ، آفريننده ، روزى دهنده ؛ و اگر از صفاتى است كه هم به خدا نسبت مىدهند و هم به غير خدا و از ذكر آن بدون قرينه ، خدا فهميده نمىشود ، پس اگر به اين قسم صفات قسم بخورد و مرادش خدا باشد ، احتياط واجب آن است كه به حكم قسم عمل كند .
مسأله 3 - در اين كه فلان لفظ قسم است يا نه بايد به فهم مردم رجوع كرد ؛ هر چه را قسم دانستند قسم است . و ظاهر آن است اگر گفت به حق خدا ، به

315