مسأله 2 - گندم و جو در باب ربا جنس واحد محسوب مىشوند ، بنا بر اين فروختن يك من گندم به يك من و نيم جو ربا است اگر چه در باب زكات دو جنس محسوبند و نصاب گندم به جو تكميل نمىشود .
مسأله 3 - هر فرعى با اصل خود در حكم يك جنس است ؛ اگر چه اسم آنها مختلف باشد ، مثل كنجد و روغن آن ، و شير با پنير و كشك و دوغ و ماست ، و خرما و انگور با سركه و شيرهء آنها ، و همچنين است دو فرع با يك اصل مثل كشك و كره و انگور با سركه آن .
مسأله 4 - معاوضهء گوشت گوسفند به گوشت گاو با زيادى اشكال ندارد ، و همچنين است شير و روغن آنها ، لكن گوشت گوسفند به روغن گوسفند در حكم ربا است .
مسأله 5 - اگر از براى يك شىء دو حالت باشد ؛ ترى و خشكى ، مثل انگور و كشمش و رطب و خرما و خمير و نان ، بلكه گوشت نپخته و كباب شده ، فروختن خشك به خشك آن و فروختن تر به تر آن بدون زيادى جايز است و با زيادى جايز نيست ، و امّا فروختن خشك بهتر ، مثل انگور به مويز و كشمش و خرما به رطب مشكل ، بلكه احوط عدم جواز است با زيادى و بدون آن .
مسأله 6 - تفاوت يك جنس به خوبى و پستى كه منشأ تفاوت قيمت است موجب نمىشود جائز بودن معامله را با زيادت ، پس فروختن يك مثقال طلاى اعلا مثلًا به دو مثقال طلاى پست حرام است ، اگر چه در قيمت سوقيه مساوى باشند .
مسأله 7 - از رباى محرم به چند راه مىتوان تخلص پيدا نمود ، از جمله ضمّ غير جنس است در طرفين ، مثل آن كه بفروشد يك من گندم به انضمام يك درهم به دو من گندم .
مسأله 8 - اگر چيزى را در شهرى به مشاهده و عدد معامله مىكنند و در شهر ديگر به وزن و كيل ، ميزان در تحقق ربا و عدم آن ، شهرى است كه معامله در آن واقع مىشود .

239