است كه ربا نزد خداوند عالم شديدتر است از بيست زنا ، بلكه سى زنا با محارم مثل عمه و خاله ، بلكه در خبر صحيح از حضرت صادق ( عليه السّلام ) منقول است كه يك درهم ربا عظيمتر است نزد خدا از هفتاد زناى با محارم در بيت الحرام ، و در حديث نبوى است كسى كه ربا خورده باشد خداوند پر مىكند شكم او را از آتش جهنم به اندازه اى كه خورده است و اگر مالى به ربا كسب كند قبول نكند خداوند چيزى از عمل او را و پيوسته در لعنت خدا و ملائكه است تا قيراطى از آن در نزد او باشد . و در كلمات قصار نبوى است : بدترين مكاسب كسب ربا است ، و از حضرت امير المؤمنين ( عليه السّلام ) مروى است خورنده و خوراننده و نويسنده و دو شاهد در وزر مساوى هستند ، و فرمود كه رسول خدا ( صلَّى الله عليه و آله و سلَّم ) لعن فرمود ربا و خورنده و بايع و مشترى و نويسنده و دو شاهد آن را ، و در شريعت مقدسهء اسلام از گناهان كبيره بزرگ شمرده مىشود .
مسأله 1 - ربا دو قسم است معاملى و قرضى ، امّا معاملى پس آن دو شرط دارد :
اول : اتحاد در جنس است عرفاً مثل يك من گندم به يك من و نيم گندم و يك من خرما به يك من و زياده خرما ، و مثل يك من انگور به يك من انگور و يك ريال مثلًا . و فرقى نيست در اين كه زياده علنى باشد ، مانند امثله گذشته و يا زياده حكمى باشد مثل يك من گندم نقد به يك من گندم نسيه و يا فروختن هزار تومان پول نقره به هزار تومان در يك ماه ، پس بنا بر اين اگر يك من گندم سرخ و پست را بفروشد به يك من و نيم گندم خوب ربا خواهد بود ، و همچنين اگر يك من برنج صدرى را بفروشد به يك من و يك چارك برنج رسمى و چنپا ، معامله ربوبى و حرام است ، و امّا اگر يك من برنج به دو من عدس و يا دو من گندم بفروشد ، اشكال ندارد .
دوم : آن كه عوضين مكيل و يا موزون باشند ، پس در چيزهايى كه به مشاهده و يا به عدد فروخته مىشود ربا جارى نيست .

238