نام کتاب : رسالهء نجاة العباد ( فارسي ) نویسنده : السيد الخميني جلد : 1 صفحه : 346
كتاب احياء موات زمينهايى كه معطل هستند و قابل انتفاع نيستند ، يا به واسطهء بىآبى يا سنگلاخ بودن يا نمكزار بودن يا امثال آنها ، بر دو قسمند : يكى آن كه ندانيم كه در يك وقتى مالكى داشته و آباد بوده ، يا بدانيم نداشته و آباد نبوده ؛ آن را موات اصلى گويند . دوم ، آن كه بدانيم مالك داشته و آباد بوده لكن به مرور ايام خراب شده و از انتفاع افتاده مثل زمينهايى كه اكنون آبادى در آن نيست ، لكن آثارى هست از آبادى قديم الايام و آن را موات عارضى گويند . مسأله 1 - موات اصلى ملك امام ( عليه السّلام ) است ، لكن در زمان غيبت آن حضرت هر كس آن را آباد كند مالك مىشود ، چه در سرزمين اسلام باشد يا كفر ، و چه مثل عراق زمين خراج باشد يا نه ، و چه آباد كننده مسلم باشد يا كافر . مسأله 2 - موات عارضى اگر چنانچه مالكى ندارد ، مثل زمينهايى كه از ملل سابقه بوده و منقرض شدهاند و اسم و رسمى از آنها نيست ، حكمش حكم موات اصلى است كه در مسألهء اول گفته شد . مسأله 3 - موات عارضى اگر معلوم است كه از مالك موجودى است لكن مجهول است و شناخته نمىشود و آن را مجهول المالك گويند ، احتياط در آن است كه با اذن حاكم در آن تصرف كنند و آباد نمايند و از مالك آن تفحص نمايند ، و در صورت مأيوسى از پيدا شدن مالك ، يا از حاكم شرع آن را بخرند و
346
نام کتاب : رسالهء نجاة العباد ( فارسي ) نویسنده : السيد الخميني جلد : 1 صفحه : 346