مباح فرموده‌اند خمس اموالى را كه از غير معتقد به خمس مثل كافر و مخالف گرفته مىشود ؛ چه از منافع كسب بوده باشد يا غير آن . و امّا كسى كه از فرق اماميه به مقتضاى اجتهاد خود و يا اجتهاد مقلدش معتقد نباشد به وجوب خمس در بعض اقسام آن و يا كسى كه معتقد به اصل خمس نباشد به توهم دلالت بعض اخبار ، پس در صورتى كه مال غير مخمس از آنها به دست اشخاصى كه خمس را واجب مىدانند برسد ، بايد خمس آن را اخراج كنند ، مگر در صورت شك كه در اين صورت تفحص و اداء لازم نيست .
مسأله 9 - اگر نداند قيمت چيزى را كه از معدن اخراج كرده به حد نصاب مىرسد يا نه ، بايد به وزن كردن و يا از راه ديگر قيمت آن را معلوم كند .
3 گنج گنج مالى است كه در زمين يا كوه يا ديوار پنهان باشد و كسى آن را پيدا كند ، و طورى باشد كه در نظر عرف به آن گنج گفته شود .
مسأله 1 - نصاب گنج مثل نصاب معدن است ، پس معتبر است كه قيمت آن بيست دينار طلا و يا دويست درهم نقره باشد ؛ چه از طلا و نقره باشد يا نه .
مسأله 2 - معتبر است در گنج كه صاحب آن معلوم نباشد ، خواه در بلاد كفار باشد يا در زمين موات و يا در خرابه هاى بلاد اسلام و چه اثر اسلام بر آن باشد يا نه ، و در جميع صور مالك كسى است كه آن را پيدا كرده ، و بايد خمس آن را بدهد .
مسأله 3 - اگر در زمينى كه از ديگرى خريده گنجى پيدا كند و بداند مال كسانى كه قبلًا مالك آن زمين بوده‌اند نيست ، مال خود او مىشود و بايد خمس آن را بدهد ، ولى اگر احتمال دهد كه مال يكى از آنان است بايد به او اطلاع دهد . و چنانچه معلوم شود مال او نيست ، بايد به كسى كه پيش از او مالك زمين بوده اطلاع دهد ، و به همين ترتيب به تمام كسانى كه پيش از او مالك زمين بوده اند

193