اگر به سبب جهل يا نسيان يا اضطرار كار را انجام داده مثل كفاره صيد ، احوط اين است كه بر عهده باذل باشد .
مسأله 54 كسى كه در راه حج براى خدمت اجير شود به اجرتى كه با آن مستطيع مىشود حج بر او واجب مىشود گرچه اجير شدن بر او واجب نباشد ؛ در صورتى كه بتواند با اجير بودن به خدمت اعمال حج را بجا آورد و الَّا واجب نيست ؛ ولى هرگاه شخص عادت و شغلش خدمت باشد احتياط و شايسته است كه قبول كند .
مسأله 55 شخصى كه به جهت نيابت در حج اجير شده و با اجرت آن مستطيع شده در صورتى كه استيجار براى سال اول بوده بايد حج نيابتى را مقدم بدارد و چنانچه استطاعت او تا سال بعد باقى بماند براى خودش در سال بعد حج بجا آورد ؛ و چنانچه حج نيابتى مقيد به آن سال نباشد در صورتى كه اطمينان داشته باشد كه مىتواند حج نيابتى را در سال بعد انجام دهد حج خودش را مقدم بدارد .
مسأله 56 چنانچه در تحقق استطاعت شرط است كه بايد مخارج عائله اى كه انفاق بر آنها واجب است تا بازگشت از حج داشته باشد ؛ همچنان شرط است كه بايد مخارج انفاق كسانى كه عرفاً ملتزم به پرداخت هزينه مخارج آنها است مانند برادر كوچك يا بزرگى كه قدرت بر كسب و اداره زندگانى خود ندارند داشته باشد ؛ در صورتى كه زير نظر او اداره مىشوند مخصوصاً اگر به آنها انفاق نكند در عسر و حرج واقع مىشوند ؛

28