بحث دوّم : در كشتن حيوانات است كه حلال گوشت نباشد ، اما قابل تذكيه باشد ، مانند شير ، و ببر و پلنگ و يوز ، اگر يكى از اينها را ذبح كند باز مشهور آن است كه تفاوت قيمت كشته و زنده را مىدهد ، و اگر بنحو ديگر تلف كند قيمت را مىدهد ، و اگر بعضى از اجزاى آن قيمتى داشته باشد آن را از قيمت اسقاط مىكنند ، مانند فيل كه دندان و استخوانش قيمت دارد ، و اگر در قسم اوّل و در اين قسم جنايت بر عضوى از اعضاء حيوان واقع شود مثل آن كه چشمش را كور كند ، يا پايش را بشكند اكثر گفته‌اند : ارش مىدهد ، يعنى تفاوت قيمت صحيح و معيوب ، و بعضى گفته‌اند : مانند آدمى آن چه در حيوان دو تا است به قطع هر دو تمام قيمت را مىدهد ، و به قطع هر يك نصف قيمت مانند چشمها و دستها و پاها ، و گوشها ، و در احاديث معتبره وارد شده است كه كسى كه يك چشم حيوانى را كور كند ربع قيمت آن را مىدهد ، و بعضى از قدماء قائل شده‌اند و خالى از قوّتى نيست .
بحث سوّم : در كشتن حيواناتى است كه قابل تذكيه نيستند ، مانند سگ و خوك ، سگ را قيمتى نمىباشد ، و ملك كسى نمىشود ، و به كشتن آن چيزى لازم نمىشود ، مگر چهار سگ :
اوّل : سگ شكارى كه تعليم شكار كرده باشند ، و بعضى گفته‌اند : قابل تعليم بوده باشد ، و خلاف است كه مخصوص سگ سلوقى است ، يا شامل هر سگى كه تعليم شكار كرده باشند هست ؟ و سلوقى گفته‌اند : منسوب است به سلوق كه قريه‌اى است از قريه هاى يمن ، و دور نيست كه سگ تازى باشد ، و اكثر گفته‌اند : خصوصيتى به سلوقى ندارد ، و در ديه آن خلاف است ، و مشهور آن است كه چهل درهم است ، كه موافق زرّ ده دانگى قديم دو هزار و پانصد و بيست دينار است ، و بعضى گفته‌اند : اگر قيمتش كمتر از اين باشد قيمتش را مىدهند ، و بعضى گفته‌اند : مطلقا به قيمت قائل شده‌اند ، و بعضى احتمال داده‌اند كه براى سلوقى چهل درهم باشد ، و براى سگهاى ديگر قيمت .

162