سى شتر ماده سه ساله پا در چهار ، و بر قول ديگر بيست و پنج شتر مادهء يك ساله ، و بيست و پنج شتر مادهء دو ساله ، و بيست و پنج شتر مادهء سه ساله ، و بيست و پنج شتر مادهء چهار ساله ، و اين ديه در عرض سال داده مىشود ، خواه ديه قتل باشد ، و خواه ديهء اعضاء ، و بر قاتل نيست بر عاقلهء او است ، چنانچه مذكور خواهد شد إن شاء الله .
و در سائر ديات از طلا و نقره و گاو و گوسفند و حلَّه مثل آن است كه در عمد مذكور شد .
و اگر كسى مسلمانى را در ماه‌هاى حرام بكشد ، يعنى ماه ذى القعده ، و ذى الحجّه ، و محرم و رجب مىبايد يك ثلث ديه بر ديه بيفزايد و بدهد از هر جنسى كه دهد ، و جمعى از فقهاء قائل شده‌اند : كه اگر در حرم مكَّه بكشد نيز اين حكم دارد ، و اكثر متأخران گفته‌اند : مستندى ندارد ، و غافل شده‌اند در تهذيب ، و كلينى هر دو حديثش مذكور است . [1] و اگر هم در حرم باشد و هم در ماه حرام ، بعضى گفته‌اند : يك ثلث كافى است ، و بعضى به دو ثلث قائل شده‌اند ، كه اضافه بايد كرد ، و در ديهء اعضاء اگر در اشهر حرام واقع شود چيزى زياد نمىشود ، و ديهء زن در جميع اجناس مذكوره نصف ديهء مرد است ، و ديهء ولد الزنا اگر اظهار اسلام كند موافق مشهور مثل ديهء مسلمان است .
و بعضى گفته‌اند : مثل ديه كافر ذمّى است ، و بعضى گفته‌اند : در اصل ديه ندارد ، و در ديه ذمّى يعنى يهودى و نصرانى و مجوسى كه جزيه دهند و در امان باشند خلاف است ، اكثر گفته‌اند : كه هشتصد درهم است ، و در بعضى از روايات چهار هزار درهم وارد شده است ، [2] و در بعضى موافق ديه مسلمان نيز وارد شده است ، و حمل كرده‌اند بر كسى كه عادت كرده باشد به كشتن ايشان ، امام عليه السلام مىتواند كه ديه ايشان را غليظ گرداند تا رفع جرأت او بشود .

[1] تهذيب الاحكام 10 : 215 ح 1 .
[2] من لا يحضره الفقيه 4 : 91 ح 6 .

112